10 πολύ καλοί λόγοι για να διαβάζουμε
του Νίκου Τσούλια
Για να ξέρουμε τι μας γίνεται!
Υπάρχει κανένας άνθρωπος που δεν θέλει διαρκώς και επιμόνως να ερμηνεύει την πραγματικότητα, να εξηγεί καθετί που βλέπει γύρω του και να προοικονομεί το αποτέλεσμα μιας πράξης του ή και να σχεδιάζει το μέλλον του; Και πώς μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο, αν δεν διαβάζουμε συνεχώς και συστηματικώς; Δεν έχουμε καταλάβει τη δύναμη των Γραμμάτων. Δεν έχουμε καν σκεφτεί τι θα σήμαινε να μην ξέρουμε να διαβάζουμε… Αλλά ενώ με τη στοιχειώδη εκπαίδευσή μας απαλλασσόμαστε από μια τέτοια εφιαλτική εικόνα, δεν αναρωτιόμαστε μήπως είναι λειψή αυτή η σχέση μας με το διάβασμα της εγκύκλιας γνώσης, δεν σκεπτόμαστε τι χάνουμε που σταματάμε το διάβασμα σα να είναι μια σχολική και εκπαιδευτική υποχρέωση.
Για να σταθούμε στον Κόσμο!
Κατά πού να βαδίσουμε και πώς να πορευτούμε σε ένα διεθνοποιημένο περιβάλλον γεμάτο προκλήσεις και πολλαπλά προβλήματα; Από πού να πιαστούμε για να αντέξουμε στους ανέμους της ανεργίας και στις θύελλες του σκληρού ανταγωνισμού; Πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε μια στοιχειώδη αυτονομία στο πεδίο της οικονομίας, για να διαμορφώσουμε συνθήκες επιβίωσης, για να φτιάξουμε το μέλλον μας καταπώς το ονειρευόμαστε; Για να συμμετέχουμε σε έναν κόσμο γεμάτο με αγκάθια αλλά και με πολλές υποσχέσεις είναι το διάβασμα ο ασφαλέστερος δρόμος, γιατί μας ανοίγει τη δυνατότητα να αποκτήσουμε εφόδια, να βαδίζουμε έχοντας μπροστά μας πάντα ανοιχτούς ορίζοντες, να είμαστε δημιουργοί του εαυτού μας με όσο το δυνατόν περισσότερα δικά μας υλικά και σχέδια…
Για να γίνουμε άνθρωποι!
Όχι, δεν γεννιόμαστε άνθρωποι με την εικόνα του ολοκληρωμένου ανθρώπου, που όλοι έχουμε στο μυαλό μας. Δεν γεννιόμαστε μόνο γυμνοί όσον αφορά τη βιολογική μας εικόνα. Είμαστε «ολόγυμνοι» ως προς την εικόνα του κοινωνικού όντος. Γεννιόμαστε δυνάμει άνθρωποι και αν δεν κατακτήσουμε τη γλώσσα και δεν μάθουμε να μιλάμε και γνωρίζουμε τι συμβαίνει γύρω μας, ποτέ δεν θα γίνουμε άνθρωποι. Υπάρχει και συνέχεια. Ο πραγματικός εξανθρωπισμός μας είναι φοβερά δύσκολος και απαιτείται συνεχής προσπάθεια ετερογνωσίας και αυτογνωσίας. Είναι ένας αγώνας, δύσκολος και όμορφος, προκλητικός και γοητευτικός, που βαστάει μια ζωή. Είναι ο αγώνας των Γραμμάτων και των διαβασμάτων…
Για να κοινωνικοποιηθούμε!
Γιατί δεν υπάρχει καμιά άλλη αφετηρία για να εισέλθουμε στο πολύμορφο και δυναμικό σύμπαν της κοινωνικοποίησης πέραν εκείνου της Γνώσης και των διαβασμάτων. Εδώ θα υφανθεί ο γλωσσικός μας ιστός και θα αναπτυχθούν οι πρώτες μας σχέσεις με το φυσικό και το κοινωνικό περιβάλλον. Εδώ θα καλλιεργηθεί και θα εδραιωθεί η βασική παιδεία και η θεσμική εκπαίδευση μέσω του δύσκολου αλλά και όμορφου ταξιδιού των σχολικών βιβλίων, για να μπορούμε να εξηγούμε το τι συμβαίνει γύρω μας και να στοχαζόμαστε σε καθετί που μας οδηγεί η ανεξαρτησία της σκέψης μας. Εδώ θα αναπτυχθούν και θα καλλιεργούνται διαρκώς τα επαγγελματικά προσόντα μέσω των διαβασμάτων των σχετικών επιστημονικών βιβλίων και θα κατακτηθεί ο επαγγελματικός καταμερισμός που θα συνεισφέρει στην προαγωγή της αυτονομίας μας.
Για να μην χαθούμε!
Ναι, αν δεν μπορούμε να ερμηνεύουμε και να επανερμηνεύουμε, να σχεδιάζουμε και να δημιουργούμε με τα υλικά της μόρφωσης και με το πνεύμα των βιβλίων, πώς θα ξέρουμε πού βρισκόμαστε και πώς θα προσανατολιζόμαστε; Γιατί μέσα από τα διαβάσματα θα δημιουργήσουμε το αρχιμήδειο σημείο, για να μπορούμε να εφορμάμε κάθε φορά προς την άλφα και τη βήτα κατεύθυνση των άπειρων δρόμων της δημιουργικότητάς μας. Γιατί χωρίς των αποσκευή των Γραμμάτων δεν μπορούμε πουθενά να πάμε, θα αντιλαμβανόμαστε ότι όλοι οι δρόμοι είναι το ίδιο, γιατί δεν θα μπορούμε να ανοίξουμε το δικό μας δρόμο και να ανιχνεύουμε τις προσωπικές μας διαδρομές.
Για να συναντήσουμε τις μεγάλες Μορφές του Πνεύματος!
Υπάρχει άλλος τρόπος για να γίνουμε κοινωνοί του Πνεύματος του ανθρώπου, πέραν εκείνου του συστηματικού και ενδελεχούς και διαρκώς επαναλαμβανόμενου διαβάσματος των κλασικών βιβλίων; Πώς αλλιώς μπορούμε να κατακτήσουμε την «ανθρώπινη κατάσταση» και πώς μπορούμε να αγγίξουμε την αιωνιότητα, αν δεν έχουμε ανοιχτά συχνά – πυκνά τα βιβλία του Αριστοτέλη και του Ομήρου, του Τολστόι και του Ντοστογιέφσκι, του Καμύ και του Μάρκες…; Σ’ αυτό το ιερό διάβασμα ανοίγει ο μεγάλος φωτεινός ορίζοντας της ελευθερίας μας, εδώ μπορούμε να αγγίξουμε το μεγαλείο των μεγάλων ερωτημάτων και των αποριών του ανθρώπου. Γιατί πού αλλού μπορούμε να γευθούμε τους καιρούς του παρελθόντος αλλά και του μέλλοντος και να βιώνουμε την αίσθηση της διαχρονικότητας, πού αλλού μπορούμε να βρούμε το απόσταγμα της σκέψης και του στοχασμού του ανθρώπου με το οποίο θρέφονται όλες οι γενιές των κατοίκων του πλανήτη μας;
Για να κατανοήσουμε τη ζωή!
Είναι το άπιαστο όνειρο όλων των ανθρώπων. Θέλουμε να τη γνωρίσουμε και να βρούμε ή να δώσουμε εμείς το Νόημά της. Αλλά δεν μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας. Πρέπει να ακούσουμε και τι λένε όσο αφιέρωσαν το χρόνο που τους δόθηκε πάνω στη Γη μελετώντας και ερευνώντας για το μεγάλο ερώτημά μας. Να διαβάζουμε, να διαβάζουμε, να διαβάζουμε, γιατί δεν προλαβαίνουμε… Όχι, δεν αρκεί η πρόσληψη της ξένης εμπειρίας. Αλλά πρέπει να πάρουμε μαγιά για να ζυμώσουμε και να δημιουργήσουμε τη δική μας, τη μοναδική άποψή μας για τη ζωή, για το περιεχόμενο της, για το νόημά της, για το σκοπό της. Και είναι αυτή η «άποψη – κοσμοθεωρία» ο προσωπικός θησαυρός μας, το ιστορικό δημιούργημά μας…
Για να γνωρίσουμε τον εαυτό μας!
Ναι είναι οι κοινωνικές μας λειτουργίες και οι κοινωνικοί μας ρόλοι, οι ανθρώπινες και διαπροσωπικές σχέσεις μας που γίνονται πεδία αυτογνωσίας – πέραν εκείνου του πεδίου της Γνώσης και των Διαβασμάτων. Αλλά πώς μπορούμε να δράσουμε και σ’ αυτά τα πεδία, αν δεν βουτήξουμε με τα μούτρα στις γραπτές εμπειρίες των ιερών τεράτων του Πνεύματος; Στοχαζόμαστε και αναστοχαζόμαστε κάθε στιγμή, που ανασαίνουμε, για το ποια είναι η εικόνα μας, για το ποιο είδωλο είναι το αυθεντικό μας και όλη αυτή η πλημμύρα της αναζήτησής μας θέλει να ανταλλάξει γνώμες και ιδέες. Και πού αλλού μπορούμε να τις βρούμε – όταν μάλιστα η καθημερινή μας ζωή και ίσως και όλη η ζωή μας είναι αλλοτριωμένη – πέρα από τις σελίδες των βιβλίων και την απόλαυση των διαβασμάτων;
Για να ονειρευόμαστε!
Ζούμε με τα όνειρά μας από την πρώτη στιγμή που συνειδητοποιούμε την ύπαρξή μας μέχρι την τελευταία μας ανάσα. Και αν από κάποια στιγμή της ζωής μας και μετά νιώθουμε ότι οι αναμνήσεις μας είναι πιο δυνατές από τα όνειρά μας, ξεχνάμε ότι είναι και αυτές παιχνίδι της ονειροπόλησης. Όταν διαβάζουμε, απελευθερώνονται σε νέους ορίζοντες τα όνειρά μας, μεταπλάθονται και αναδημιουργούνται, χωρίς να ξέρουμε ακριβώς κατά πόσο οι μετασχηματισμοί τους είναι δικοί μας ή των διαβασμάτων, γιατί ζούμε ταυτόχρονα πολλές πραγματικότητες. Υπάρχει έστω και ένας αναγνώστης που διαβάζει ένα μυθιστόρημα και δεν αναζητεί τους δικούς του έρωτες, χαμένους και ανεκπλήρωτους, τα δικά του όνειρα που είναι μπροστά στο μέλλον του ή που χάθηκαν χωρίς να καταλάβει το πώς έγινε; Υπάρχει έστω και ένας ερευνητής – αναγνώστης ενός επιστημονικού βιβλίου που δεν ψάχνει να βρει ομόλογες δικές του επινοήσεις της φαντασίας του – που δεν τολμά να τις φανερώσει – σε κάποιο άλλο πνεύμα του ανθρώπου και να νιώσει τη χαρά ότι και εκείνος το είχε επινοήσει;
Για να νιώθουμε όμορφα!
Μα αν υπάρχουν όλοι οι προηγούμενοι φοβεροί λόγοι, τότε γιατί να μην κατοικεί και στο διάβασμα η Ομορφιά; Άλλωστε, μπορεί να υπάρξει η ομορφιά χωρίς τη γνώση και την αναζήτηση, χωρίς την καλλιέργεια της αισθητικής και του πνεύματος; Αν δεχτούμε ότι η κύρια κατοικία της Ομορφιάς είναι στου έρωτα και στων ανθρώπινων σχέσεων τα χωράφια, γιατί να μην είναι το εξοχικό της στου διαβάσματος τους τόπους; Και αν καλλιεργούμε με πάθος και αγάπη αυτούς τους τόπους ασκώντας το πνεύμα μας κάθε ημέρα διαβάζοντας τα μεγάλα έργα του ανθρώπου, όλα τα λουλούδια της ζωής μας θα ανθίζουν και η ψυχή μας θα αγαλλιάζει…
