Ζωή σαν διαστημική Οδύσσεια
ΔΙΟΝΥΣΗΣ Π. ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ*
Τα τελευταία 50 χρόνια το Διάστημα και η τεχνολογία του έχουν επηρεάσει εξαιρετικά την καθημερινότητά μας. Όλες ανεξαιρέτως οι ανθρώπινες δραστηριότητες πάνω στη Γη, από τις επικοινωνίες ως την ιατρική και από την αρχαιολογία ως τη μετεωρολογία έχουν ωφεληθεί τα μέγιστα από το Διάστημα. Καθένας και κάθε μία από εμάς χρησιμοποιούμε καθημερινά (τις περισσότερες φορές χωρίς καν να το ξέρουμε) 50 με 60 διαφορετικά αντικείμενα που προέρχονται από τη διαστημική έρευνα και τεχνολογία.
Κι όμως, η χώρα μας ήταν από τις ελάχιστες που δεν διέθετε έναν Οργανισμό για τη διαμόρφωση μιας εθνικής διαστημικής στρατηγικής και για την ανάπτυξη και τον συντονισμό των σχετικών δραστηριοτήτων. Με την ψήφιση, όμως, τον περασμένο Δεκέμβριο του νόμου για τη δημιουργία του Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού (ΕΛΔΟ) και την ανακοίνωση πριν από μερικές εβδομάδες από τον υπουργό Ψηφιακής Πολιτικής κ. Νίκο Παππά του πρώτου διοικητικού συμβουλίου, η παράλειψη αυτή έχει πλέον εκλείψει. Η δημιουργία του ΕΛΔΟ επιτρέπει πλέον στη χώρα μας να εισέλθει οργανωμένα στον στρατηγικό τομέα του Διαστήματος, κάτι που η επιστημονική κοινότητα και η διαστημική βιομηχανία της χώρας ανέμεναν επί χρόνια.
Ενα βασικό εχέγγυο για την επιτυχία του νέου Οργανισμού θεωρείται και η ανάθεση της πρώτης προεδρίας του ΕΛΔΟ στον πολυβραβευμένο διεθνώς διαστημικό επιστήμονα, ακαδημαϊκό και ομότιμο διευθυντή του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins κ. Σταμάτη Κριμιζή. Κι ενώ παλαιότερα είχε αρνηθεί τη θέση του διοικητή της NASA, δέχθηκε να αναλάβει την προεδρία του ΕΛΔΟ για το καλό της χώρας. Δεν είναι η πρώτη φορά, άλλωστε, που ο κ. Κριμιζής αναλαμβάνει κάποιο δημόσιο αξίωμα. Από το 2006 μέχρι το 2010 ήταν ο εθνικός εκπρόσωπος της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος και από το 2010 μέχρι το 2013 ήταν πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνας και Τεχνολογίας.
Πρόκειται για τον άνθρωπο που επισκέφθηκε όλους τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος και όπως είχε δηλώσει παλαιότερα, «αυτού του είδους τα σενάρια μόνο σε όνειρα εμφανίζονται. Κατά κάποιο τρόπο, όλα αυτά τα χρόνια ζω το όνειρο της ζωής μου».
Με σύνθημα «καλύτερα, ταχύτερα, φθηνότερα», υπήρξε ένας από τους βασικούς διαμορφωτές της πολιτικής της NASA, ενώ ο σημερινός του στόχος για τον ΕΛΔΟ διατυπώνεται ξεκάθαρα στην πολυσέλιδη εισήγησή του για τη διαμόρφωση των δραστηριοτήτων και του οργανογράμματος ενός φορέα εντελώς διαφορετικού όσων γνωρίζουμε. Απόφασή του είναι να καταστήσει την υπηρεσία αυτή πρότυπο Οργανισμού, που θα βασίζεται στις αρχές της «αξιοκρατίας, της διαφάνειας, της αξιολόγησης, της αποτελεσματικότητας και του ήθους». Γιατί, όπως έχει δηλώσει επανειλημμένως, «η αναξιοκρατία είναι αυτή που έχει καταδικάσει τη χώρα στη σημερινή κατάσταση. Η Ελλάδα θα συνεχίσει να είναι αποτυχημένη αν δεν ξεπεράσει αυτό το πρόβλημα. Αφού επιστημονική έρευνα χωρίς ήθος και αξιοκρατία δεν νοείται. Αλλά για να φθάσουμε σε αυτά πρέπει να έχει παγιωθεί η αξιολόγηση. Δεν μπορείς να κάνεις έρευνα με ερευνητές που δεν γνωρίζεις τι αξίζουν!».
Ο Κριμιζής όλα αυτά τα χρόνια έχει αναπτύξει μια βασική αντίληψη για το ομαδικό πνεύμα. «Πρέπει να αντιληφθούμε», λέει, «ότι εάν δεν συνεργαστούμε, δεν θα πάμε μπροστά. Ιδιαίτερα με την παρούσα οικονομική κατάσταση είναι αναγκαίο. Οφείλουμε να αντιληφθούμε τη σημασία της ομαδικής προσπάθειας. Γιατί ποτέ κανείς δεν καταφέρνει τίποτα μόνος του. Πρόκειται για ένα σύστημα αξιών που μεταφέρεις στη δουλειά σου: σεβασμό για τους συναδέλφους σου, σκληρή δουλειά, ακεραιότητα, δικαιοσύνη, αφοσίωση, να είσαι παράδειγμα προς μίμηση και ευαίσθητος στις ανάγκες των άλλων. Αυτές οι αρετές είναι ουσιαστικές σε οποιοδήποτε περιβάλλον εργασίας».
Ο κ. Κριμιζής μιλάει μετά λόγου γνώσεως, αφού όλα αυτά τα χρόνια στο Εργαστήριο του Johns Hopkins διηύθυνε τις δραστηριότητες 600 επιστημόνων, μηχανικών και υποστηρικτικού προσωπικού για τον σχεδιασμό, την κατασκευή, τις δοκιμές, την εκτόξευση και την παρακολούθηση 63 διαστημικών αποστολών και 175 επιστημονικών οργάνων της NASA που έκαναν μετρήσεις διαπλανητικών αποστολών. Με βάση τα αποτελέσματά τους έχει δημοσιεύσει πάνω από 650 εργασίες σε περιοδικά και βιβλία σχετικά με τη φυσική του Ηλιου, τον μεσοαστρικό χώρο, τις πλανητικές μαγνητόσφαιρες και την ηλιόσφαιρα, με σχεδόν 20.000 ετεροαναφορές.
Ενας από τους επιφανείς Αμερικανούς δημοσιογράφους, ο Χάντερ Τόμπσον, έγραφε κάποτε τα εξής: «Οταν τελειώσεις μ’ αυτόν τον κόσμο δεν θα μετράει πόσα γκολ έφαγες και πόσα γκολ έβαλες, αλλά πώς έπαιξες το παιχνίδι». Ο Σταμάτης Κριμιζής έπαιξε και παίζει το παιχνίδι σαν ένας σύγχρονος Οδυσσέας, γιατί όπως έλεγε στην «Οδύσσεια» ο συμπατριώτης του ο Ομηρος: «Ολα όσα σκέφτηκε, μπόρεσε να τα κάνει».
* Ο κ. Διον. Ν. Σιμόπουλος είναι επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου.
