Η «καταστροφική» έλλειψη ύπνου της σύγχρονης κοινωνίας μας σκοτώνει, προειδοποιεί η επιστήμη
Η «επιδημία» της απώλειας ύπνου προκαλεί ένα πλήθος πιθανών θανατηφόρων παθήσεων, τονίζει ο καθηγητής Matthew Walker, διευθυντής του Κέντρου για τη Μελέτη της Επιστήμης του Ύπνου στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Berkeley. Σε συνέντευξή του στη Guardian, ανέφερε ότι η στέρηση ύπνου επηρεάζει «κάθε έκφανση της βιολογίας μας» και ότι έχει επεκταθεί σε όλη τη σύγχρονη κοινωνία.
Κι όμως, το πρόβλημα δεν έχει ληφθεί σοβαρά υπόψη από εργοδότες και κυβέρνηση και η επιθυμία για έναν επαρκή νυχτερινό ύπνο πολλές φορές στιγματίζεται ως σημάδι τεμπελιάς, αναφέρει. Ο νυχτερινός φωτισμός, η τηλεόραση και οι οθόνες των υπολογιστών, ο μεγαλύτερος χρόνος μεταφοράς μέχρι την εργασία μας, τα θολά όρια ανάμεσα στον εργασιακό και προσωπικό χρόνο και μια πληθώρα άλλων πλευρών της σύγχρονης ζωής έχει συνεισφέρει στη στέρηση ύπνου, που ορίζεται πια σε λιγότερο από επτά ώρες κάθε βράδυ.
Αλλά αυτό το φαινόμενο έχει συνδεθεί με καρκίνο, διαβήτη, καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά επεισόδια, νόσο Alzheimer, παχυσαρκία και κακή ψυχική υγεία ανάμεσα σε άλλα προβλήματα υγείας. Με άλλα λόγια, η έλλειψη ύπνου μας σκοτώνει. Ο καθηγητής Walker από το Liverpool προσθέτει ότι καμία πλευρά του οργανισμού μας δεν μένει ανεπηρέαστη από τη στέρηση ύπνου:
«Επηρεάζει κάθε πιθανό μέρος και λειτουργία του σώματός μας. Κι όμως, κανένας δεν κάνει τίποτα γι’ αυτό. Τα πράγματα χρειάζεται να αλλάξουν: στον εργασιακό χώρο και στις κοινότητες, στα σπίτια και στην οικογένεια»
Αλλά κανένας γιατρός δεν συνταγογραφεί και συστήνει ύπνο, παρά μόνο υπνωτικά χάπια. Επιμένει ότι ο οκτάωρος ύπνος θα έπρεπε να είναι ένας αδιαπραγμάτευτος όρος.
«Αφού μάθει κανείς ότι μετά από έναν ύπνο μόνο τεσσάρων ή πέντε ωρών, τα φυσικά κύτταρα-δολοφόνοι των καρκινικών κυττάρων μειώνονται κατά 70% ή ότι η στέρηση ύπνου συνδέεται με καρκίνο στο έντερο, στον προστάτη και στο μαστό ή ακόμα και το ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει κατηγοριοποιήσει κάθε μορφή νυχτερινής εργασίας ως πιθανό καρκινογόνο, πώς θα μπορούσε να αγνοήσει τον ύπνο του;»
Αν και οι επαγγελματίες υγείας, η κυβέρνηση και οι εργοδότες χρειάζεται να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στα οφέλη του ύπνου, ο καθηγητής Walker τονίζει ότι ο κόσμος πρέπει να το κάνει και σε προσωπικό, ατομικό επίπεδο. «Κανείς δε θέλει να δώσει χρόνο από την οικογένεια ή τη διασκέδασή του για να κοιμηθεί» δήλωσε. «Και το άγχος, φυσικά, παίζει ένα σημαντικό ρόλο εδώ. Ζούμε πια σε μια πιο μοναχική, καταθλιπτική κοινωνία. Το αλκοόλ και η καφεΐνη είναι παντού και εύκολα διαθέσιμα. Και τα δύο είναι εχθροί του ύπνου».
Και έχουμε την τάση να περηφανευόμαστε για το ότι χρειαζόμαστε ελάχιστες ώρες ύπνου για να λειτουργήσουμε κανονικά. «Συχνά στιγματίζουμε τον ύπνο με την ταμπέλα της νωθρότητας» αναφέρει ο Walker.
Θέλουμε να φαινόμαστε πολυάσχολοι και ένας τρόπος για να το δείξουμε αυτό είναι να δηλώσουμε το πόσο λίγο κοιμόμαστε. Και όσοι κοιμούνται οκτώ ώρες κάθε βράδυ, έχουν πειστεί ότι δεν είναι φυσιολογικοί. Κανείς όμως δεν θα κοιτούσε ένα μωρό που κοιμάται και θα σχολίαζε ότι είναι νωθρό. Γνωρίζουμε ότι ο ύπνος για το μωρό είναι αδιαπραγμάτευτος και απαραίτητος. Αλλά αυτή η αντίληψη σύντομα εγκαταλείπεται όσο μεγαλώνουμε. Οι άνθρωποι είμαστε το μόνο είδος που επίτηδες και με πρόθεση στερούμαστε τον ύπνο.
Σημάδια έλλειψης ύπνου περιλαμβάνουν την απόλυτη ανάγκη καφεΐνης ακόμα και το απόγευμα ή την ανάγκη για παραπάνω ύπνο, αφού χτυπήσει το ξυπνητήρι. Ο καθηγητής προτείνει να βάζουμε το ξυπνητήρι 30 λεπτά πριν πάμε για ύπνο, ώστε εκείνο να αρχίζει να μετρά αντίστροφα τις 8 ώρες.
Ο εγκέφαλος στην πραγματικότητα είναι εξαιρετικά δραστήριος κατά τη διάρκεια του ύπνου. Κατά τη διάρκεια του NREM ύπνου, ο εγκέφαλος δημιουργεί ένα ρυθμικό, συγχρονισμένο μοτίβο τραγουδιού. Επικρατεί μια αξιοσημείωτη ενότητα στην επιφάνεια του εγκεφάλου. Οι επιστήμονες στο παρελθόν λανθασμένα είχαν υποθέσει ότι η κατάσταση του ύπνου ομοιάζει με εκείνη του κώματος. Η αλήθεια είναι ότι εκείνες τις ώρες ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τεράστιες ποσότητες πληροφοριών στη μνήμη.
Για την παραγωγή αυτών των εγκεφαλικών κυμάτων, χιλιάδες κύτταρα χρειάζεται να εργαστούν μαζί, να συγχρονιστούν, να ξεκουραστούν και μετά πάλι από την αρχή. Παράλληλα, το σώμα σας ξεκουράζεται μπαίνοντας σε χαμηλό ρυθμό ενέργειας, η καλύτερη θεραπεία για αποφυγή της υπέρτασης. Από την άλλη πλευρά, ο ύπνος REM και τα μοτίβα του μοιάζουν με εκείνα που εμφανίζουμε, όταν είμαστε ξύπνιοι. Η καρδιά και το νευρικό σύστημα ενεργοποιούνται, αν και δεν γνωρίζουμε ακόμα ακριβώς το γιατί.
Η επιστήμη, λοιπόν, προειδοποιεί ότι η στέρηση ύπνου έχει εμφανείς αρνητικές συνέπειες στη σωματική σας υγεία. Και το ψυχολογικό κόστος είναι κάτι παραπάνω από κακή διάθεση και απώλεια συγκέντρωσης. Είναι ξεκάθαρο ότι από όποια πλευρά και να το κοιτάξουμε, ο οκτάωρος βραδινός ύπνος είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητος για εμάς. Μην τον αγνοείτε!
