Ρώμη, Ιούνιος 1633 – Η καταδίκη του Γκαλιλέο Γκαλιλέι

Τον Ιούνιο του 1633, ύστερα από δίκη που διάρκεσε περίπου δύο μήνες, η Αγία Έδρα καταδίκασε τον Γαλιλαίο για τις θέσεις που υποστήριξε εντός του Διαλόγου του, επιβάλλοντας του τον αφορισμό και απαγορεύοντάς του να ασχοληθεί περαιτέρω με την αστρονομία. Το κείμενο που ακολουθεί αναφέρει την καταδίκη και την αιτιολόγησή της.

Δικαστήριο της Ιερός Εξέτασης

Καταδικαστική απόφαση

Ρώμη, 22 Ιουνίου 1633

Εμείς, ο Γκασπάρο με τον τίτλο του Αγίου Σταυρού στην Ιερουσαλήμ Βοργία, ο αδελφός Φελίτσε Τσεντίνο με τον τίτλο της Σάντα Αναστάζια, ο επονομαζόμενος ντ’ Άσκολι, ο Γκουίντο με τον τίτλο της Σάντα Μαρία ντελ Πόπολο Μπενιβόλιο, ο αδελφός Ντεζιντέριο Σκάλια με τον τίτλο του Σαν Κάρλο, ο επονομαζόμενος της Κρεμόνα, ο αδελφός Αντόνιο Μπαρμπερίνο, ο επονομαζόμενος ντι Σαν Ονόφριο, ο Λαουντίβιο Ζάκια με τον τίτλο του Σαν Πιέτρο του Βίνκολι, ο επονομαζόμενος Σαν Σίστο, ο Μπερλινγκέρο με τον τίτλο του Σαν Αγκοστίνο Τζέσο, ο Φαμπρίτσιο με τον τίτλο του Σαν Λορέντσο του Πάνε και Πέρνα Βεροσπίο, οι επονομαζόμενοι Ιερείς, ο Φραντσέσκο με τον τίτλο του Σαν Λορέντσο του Νταμάσο Μπαρμπερίνο, και ο Μάρτσιο της Σάντα Μαρία Νόβα Τζινέτο, διάκονοι, μέσω της φιλευσπλαχνίας του θεού, της Αγίας Ρωμαϊκής Καθολικής Εκκλησίας, σε ολόκληρη τη χριστιανική επικράτεια ενάντια στην αιρετική διαφθορά τιθέμεθα γενικοί Ιεροεξεταστές της Αγίας Αποστολικής Έδρας, ειδικά εκλεγμένοι.

Εσύ, Γκαλιλέο, πρωτότοκε γιε του Βιντσέντσο Γκαλιλέι, εκ Φλωρεντίας, σε ηλικία 70 ετών, καταγγέλθηκες το 1615 σε αυτή την Αγία Έδρα, πως υποστήριξες ως αληθινό ένα κίβδηλο δόγμα, το οποίο διδάσκεται από ορισμένους, σύμφωνα με το οποίο ο Ήλιος είναι το κέντρο του κόσμου και ακίνητος, και ότι η Γη κινείται επίσης ημερησίως, πως είχες μαθητές στους οποίους δίδασκες το ίδιο δόγμα, πως σχετικά με αυτό είχες αλληλογραφία με ορισμένους μαθηματικούς της Γερμανίας, πως είχες δώσει στον Τύπο ορισμένες επιστολές με τον τίτλο Περί των ηλιακών κηλίδων, στις οποίες εξηγούσες το ίδιο δόγμα ως αληθινό, πως στις αντιρρήσεις που σου προβάλλονταν κατά καιρούς, με βάση την Αγία Γραφή, απαντούσες χλευάζοντας τη Γραφή.

Ακολούθως παρουσιάστηκε ένα αντίγραφο γραπτού σου, υπό μορφή επιστολής, το οποίο λεγόταν πως γράφηκε από εσένα προς έναν από τους εν λόγω μαθητές σου, και σε αυτό, ακολουθώντας τη θέση του Κοπέρνικου περιέχονται διάφορες προτάσεις ενάντια στο πραγματικό νόημα και την αυθεντία της Αγίας Γραφής, θέλοντας γι’ αυτόν τον λόγο το Ιεροδικείο να προνοήσει για την αταξία και τη βλάβη που προερχόταν απ’ όλα αυτά και αυξανόταν ολοένα και περισσότερο με την προκατάληψη της Αγίας Έδρας, της εντολής του Κυρίου ημών και των Εξοχότατων και Σεβασμιότατων Καρδιναλίων της Ανώτατης και Οικουμενικής Ιεράς Εξέτασης, καταρτισμένοι θεολόγοι γνωμοδότησαν ως προς τις δύο προτάσεις της σταθερότητας του Ήλιου και της κίνησης της Γης, ως εξής:

Το ότι ο Ήλιος είναι το κέντρο της Γης και αδρανής ως προς την τοπική κίνηση είναι μια παράλογη πρόταση, εσφαλμένη φιλοσοφικά και αιρετική μορφολογικά, για να εκφραστεί ενάντια στην Αγία Γραφή.

Το ότι η Γη δεν βρίσκεται στο κέντρο του κόσμου και δεν είναι ακίνητη, αλλά ότι κινείται επιπροσθέτως σε ημερήσια κίνηση, είναι ομοίως μια παράλογη πρόταση, εσφαλμένη φιλοσοφικά και αιρετική μορφολογικά, και στη θεολογία θεωρείται τουλάχιστον εσφαλμένη ως προς το σκέλος της πίστης.

θέλοντας όμως να προβούμε με καλοσύνη όσον αφορά εσένα, διακηρύχθηκε από την Ιερά Σύνοδο που διεξήχθη ενώπιον του Κυρίου ημών στις 25 Φεβρουάριου 1616, ότι ο Εξοχότατος Καρδινάλιος Μπελαρμίνο διατάσσει εσένα να εγκαταλείψεις ολοσχερώς την προαναφερθείσα εσφαλμένη άποψη, και να την αποποιηθείς, η αποστολή της Αγίας Έδρας διατάσσει να σου γίνει δίδαγμα να εγκαταλείψεις το προαναφερθέν δόγμα, και σου απαγορεύει να το διδάσκεις σε άλλους και να το υπερασπίζεσαι και να το διαπραγματεύεσαι, και αν δεν συμμορφωθείς με αυτή την εντολή, θα τιμωρηθείς με φυλάκιση.

Και είσαι υποχρεωμένος για την εκτέλεση αυτής της εντολής, από την επόμενη ημέρα της ανακοίνωσής της, στο μέγαρο της δικαιοσύνης παρουσία του προαναφερθέντος Εξοχότατου Καρδινάλιου Μπελαρμίνο, εφόσον από τον ίδιο τον Κύριο Καρδινάλιο της Αγίας Έδρας σού ανακοινώθηκε η εντολή, παρουσία του νοτάριου και των μαρτύρων, ότι πρέπει να εγκαταλείψεις αυτή την εσφαλμένη γνώμη ολοσχερώς, και ότι στο μέλλον δεν μπορείς ούτε να την εκφράζεις ούτε να την υποστηρίζεις ούτε να τη διδάσκεις με οποιονδήποτε τρόπο, ούτε προφορικώς ούτε γραπτώς: και αφού υποσχεθείς ότι θα υπακούσεις, θα σου δοθεί η άδεια να φύγεις.

Και αφού αποκρουστεί αυτό το ολέθριο δόγμα και δεν πάει παρακάτω έρποντας σε σοβαρή παρανόηση της Καθολικής αλήθειας, θεσπίστηκε διάταγμα από την Ιερά Σύνοδο που ορίζει ότι απαγορεύονται τα βιβλία που πραγματεύονται αυτό το δόγμα, και αυτό διακηρύσσεται εσφαλμένο και συλλήβδην αντίθετο με την Αγία και θεία Γραφή.

Επίσης εδώ παρουσιάστηκε πρόσφατα ένα βιβλίο, το οποίο τυπώθηκε στη Φλωρεντία το προηγούμενο έτος, η αναγραφή του οποίου υποδείκνυε εσένα ως συγγραφέα του, με τον τίτλο Διάλογος του Γκαλιλέο Γκαλιλέι περί των δύο Μεγίστων Συστημάτων του κόσμου, του Πτολεμαϊκού και του Κοπερνίκειου. Και πληροφορηθήκαμε από την Ιερά Σύνοδο ότι με τη διάδοση αυτού του βιβλίου κάθε μέρα εδραιωνόταν και διαδιδόταν η εσφαλμένη άποψη σχετική  με την κίνηση της γης και τη σταθερότητα του Ηλίου

Το -εν λόγω βιβλίο διερευνήθηκε επιμελώς, και σε αυτό εντοπίστηκε η υπέρβαση της προαναφερθείσας εντολής που  σου δόθηκε, καθώς στο βιβλίο αυτό υπερασπίζεσαι την ήδη καταδικασμένη άποψη που διακηρύχθηκε ενώπιον σου, και με διάφορες περιστροφές επιχειρείς να πείσεις ότι την αφήνεις ως μη οριστική και ανοικτά πιθανή, γεγονός που είναι μέγιστο σφάλμα, καθώς δεν μπορεί καθ’ οιονδήποτε τρόπο να είναι πιθανή μια άποψη που διακηρύσσεται και ορίζεται ως αντίθετη με τη θεία Γραφή,

Για τον λόγο αυτόν καλείσαι σε αυτό το Ιεροδικείο, πιο οποίο με δική σου κρίση, αφού εξετάσεις αυτό το βιβλίο, θα αναγνωρίσεις πως συντέθηκε από εσένα και δόθηκε προς εκτύπωση.

• Ομολόγησε ότι, δέκα ή δώδεκα χρόνια πριν περίπου, αφότου διατύπωσες την εν λόγω θεωρία, άρχισες να γράφεις το εν λόγω βιβλίο.
• Ομολόγησε ότι αναζήτησες δυνατότητες να το τυπώσεις, χωρίς ωστόσο να επισημάνεις ποιοι σου έδωσαν αυτές τις δυνατότητες, ότι είχες εντολή να μην εκφράζεις, ούτε να υποστηρίζεις ούτε να διδάσκεις με οποιονδήποτε τρόπο το δόγμα αυτό.
• Ομολόγησε ομοίως ότι η γραφή αυτού του βιβλίου είναι σε ορισμένα σημεία τόσο εκτεταμένη με τέτοια μορφή, που ο αναγνώστης θα μπορούσε να διαμορφώσει την εντύπωση ότι τα θέματα που είναι εσφαλμένα εκφράστηκαν έτσι, ότι περισσότερο λόγω της αποτελεσματικότητάς τους είναι ικανά να δεσμεύσουν και δεν είναι εύκολο να λυθούν.
• Απολογήσου ότι υπέπεσες σε τόσο ξένο προς την πρόθεσή σου σφάλμα, όπως είπες, γράφοντας σε διάλογο και συναινώντας φυσικά ότι κάποιος έχει τις δικές του αποχρώσεις και δείχνει πιο οξυδερκής από τους κοινούς ανθρώπους όταν βρίσκει, ακόμα και μέσα από εσφαλμένες προτάσεις, ευφυείς και προφανείς λόγους με κάποια πιθανότητα.

Και σου δόθηκε μια αρμόζουσα διορία για να ετοιμάσεις την υπεράσπισή σου, εσύ προσκόμισες ένα πιστοποιητικό με τον γραφικό χαρακτήρα του Εξοχότατου κυρίου Καρδινάλιου Μπελαρμίνο, με το οποίο, όπως ισχυρίστηκες, ήθελες να υπερασπιστείς τον εαυτό σου έναντι των συκοφαντιών των εχθρών σου, που σε κατηγορούσαν ότι αφορίστηκες και τιμωρήθηκες από την Αγία Έδρα, καθότι στο εν λόγω πιστοποιητικό δηλώνεται ότι δεν είχες αφορισθεί ούτε τιμωρηθεί, παρά μόνο η δήλωση από την Αγιότητά του που είχε δημοσιευθεί στην Ιερά Σύνοδο, στην οποία δηλώνεται ότι το δόγμα σχετικά με την κίνηση της Γης και της σταθερότητας του Ήλιου είναι αντίθετο προς τις Άγιες Γραφές, γι’ αυτό δεν μπορεί ούτε να υποστηριχθεί ούτε να στηριχθεί.

Και, καθώς σε αυτό το πιστοποιητικό δεν εμπεριέχεται αναφορά και στις δύο προτάσεις της αγωγής, δηλαδή στη φράση που αφορά την καθ’ οιονδήποτε τρόπο διδασκαλία, ισχυρίστηκες πως πρέπει να πιστέψουμε ότι κατά τη διάρκεια των δεκατεσσάρων και δεκαέξι ετών είχες χάσει κάθε μνήμη, γι αυτό δεν ανέφερες κάτι σχετικά στην αγωγή όταν ζήτησες άδεια να τυπώσεις το βιβλίο σου.

Και όλα αυτά δεν τα είπες για να απολογηθείς για το σφάλμα σου, αλλά οφείλονται περισσότερο σε ματαιόδοξη φιλοδοξία παρά σε κακοβουλία. Το πιστοποιητικό του όμως που το προσκόμισες προς υπεράσπισή σου, επιβάρυνε περισσότερο την ενοχή σου, καθότι, παρόλο που σε αυτό δηλώνεται ότι μια τέτοια άποψη είναι ενάντια στην Αγία Γραφή, δεν τόλμησες ωστόσο να την υπερασπιστείς και να επιχειρηματολογήσεις σχετικά με αυτήν. Ούτε η άδεια την οποία εντέχνως και δολίως απέσπασες σε εξασφαλίζει, εφόσον δεν επισήμανες την εντολή που σου είχε δοθεί.

Και καθώς μας φάνηκε ότι δεν είχες πει την πλήρη αλήθεια όσον αφορά τις προθέσεις σου, σκεφτήκαμε ότι ήταν απαραίτητο να σε υποβάλουμε σε αυστηρή εξέταση. Στην οποία ωστόσο χωρίς καμία προκατάληψη όσον αφορά τα όσα ομολόγησες και αντέταξες, όπως προαναφέρθηκε, σχετικά με τις προθέσεις σου, απάντησες σαν σωστός Καθολικός.

Έτσι, αφού είδαμε και λάβαμε ώριμα υπόψη την αξία της υπόθεσής σου, με τις προαναφερθείσες ομολογίες και επεξηγήσεις σου και όλα όσα δικαίως έπρεπε να εξεταστούν και να ληφθουν υπόψη, καταλήξαμε στην κάτωθι υπογεγραμμένη καταδίκη.

Επικαλούμενοι, ως εκ τούτου, το ιερότατο όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και της δοξασμένης Μητέρας του, της Παρθένου Μαρίας, μέσω αυτής της τελικής καταδίκης, στην οποία συνεδρίασαν προς κρίση μαζί με τη Σύνοδο και την αρωγή των Σεβασμιότατων Διδασκάλων της ιεράς θεολογίας και Διδασκάλων και. των δύο νόμων, ως συμβούλων, συμβάλλουμε με αυτά τα έγγραφα στην υπόθεση και στις σχετικές κατηγορίες που παρουσιάστηκαν ενώπιον μας, μεταξύ του Μεγαλοπρεπούς Κάρλο Σιντσέρι, Διδασκάλου και των δύο νόμων, φορολογικού εισαγγελέα της αγίας Έδρας, από τη μία πλευρά, και εσού, Γκαλιλέο Γκαλιλέι, του προαναφερθέντος, από την άλλη. Αποφαινόμαστε, αναγγέλλουμε, καταδικάζουμε και δηλώνουμε ότι εσύ, ο προαναφερθείς Γαλιλαίος, λόγω των στοιχείων που οδήγησαν στη δίκη, και όσων ομολόγησες σχετικά, έθεσες τον εαυτό σου στην κρίση αυτής της Αγίας Έδρας με τη σφοδρή υποψία της αίρεσης, δηλαδή ότι στήριξες και πίστεψες ένα εσφαλμένο δόγμα και αντίθετο προς τις Ιερές και θείες Γραφές, ότι ο Ήλιος είναι το κέντρο της Γης και ότι δεν κινείται από την Ανατολή προς τη Δύση, και ότι η Γη κινείται και δεν είναι το κέντρο του κόσμου, και ότι μπορεί να στηρίξει κανείς και να υπερασπιστεί ως πιθανή μια γνώμη αφότου αυτή κηρυχθεί και οριστεί ως αντίθετη προς την Αγία Γραφή.

Κατά συνέπεια, έχεις υποστεί όλες τις λογοκρισίες και τις ποινές που έχουν επιβληθεί και γνωστοποιηθεί από τους ιερούς κανόνες και άλλους θεσμούς, γενικούς και ειδικούς, ενάντια σε τέτοιους παραβάτες. Για τον λόγο αυτόν, είμαστε σε θέση να σου δώσουμε άφεση, υπό τον όρο, πρώτα, με ειλικρίνεια στην καρδιά σου και απροσποίητη πίστη, ενώπιον μας, να αποκηρύξεις, να καταραστείς και να αποστραφείς τα προαναφερθέντα σφάλματα και τις προαναφερθείσες αιρέσεις και κάθε άλλο σφάλμα και κάθε αίρεση ενάντια στην Καθολική και Αποστολική Εκκλησία, με τρόπο και μορφή που θα σου υποδείξουμε.

Και προκειμένου αυτό το σοβαρό και επιζήμιο σφάλμα σου και παράβαση να μην παραμείνουν ατιμώρητα και να είσαι περισσότερο προσεκτικός στο μέλλον και να αποτελέσεις παράδειγμα για τους άλλους ώστε να απόσχουν από παρόμοιες παραβάσεις, διατάζουμε το βιβλίο «Διάλογοι του Γκαλιλέο Γκαλιλέι» να απαγορευθεί με δημόσιο διάταγμα.

Σε καταδικάζουμε στην τυπική φυλάκιση από αυτή την Αγία Έδρα σύμφωνα με την κρίση μας και ως εξιλαστήρια μετάνοια ορίζουμε επί τριετία να έρχεσαι μία φορά την εβδομάδα και να επαναλαμβάνεις τους επτά ψαλμούς μετανοίας. Διατηρούμε την ελευθερία να περιορίσουμε, τροποποιήσουμε ή αποσύρουμε πλήρως ή μέρος των προαναφερθεισών ποινών και μετανοιών.

Ούτως αποφαινόμαστε, διακηρύττουμε, καταδικάζουμε, διατάσσουμε, εντελλόμαστε και εξασφαλίζουμε με αυτόν και με κάθε δυνατό τρόπο και μορφή αυτό που δικαίως μπορούμε και οφείλουμε.

Ούτως κηρύττουμε οι κάτωθι υπογεγραμμένοι Καρδινάλιοι:

F. Cardinalis de Asculo

G. Cardinalis Bentivolus

Fr. D. Cardinalis Cremona

Fr. Ant. s Cardinalis S.Honuphrii

B. Cardinalis Gipsius

F. Cardinalis Verospius

M. Cardinalis Ginettus

G. Galileo, Opere, επιμέλεια Fernando Flora, Ricciardi, Torino -1953

Umberto Eco Riccardo Fedriga – Η ιστορία της φιλοσοφίας

 

πηγή