Θηριώδεις σπουδές, εντυπωσιακή ακαδημαϊκή καριέρα και σπουδαίο ερευνητικό έργο: αυτός είναι ο κοινός παρονομαστής των δεκάδων Ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού που βρίσκονται αυτές τις μέρες στην Αθήνα.
Το 2ο Συνέδριο των Απανταχού Ελλήνων Μαθηματικών (ολοκληρώθηκε πριν από λίγες μέρες), το εναρκτήριο συμπόσιο του νεοσύστατου Ελληνικού Ινστιτούτου Προηγμένων Σπουδών HIAS (έγινε την περασμένη εβδομάδα) και το Παγκόσμιο Συνέδριο Διαστημικής Ερευνας και Τεχνολογίας COSPAR (θα πραγματοποιηθεί από τις 16 ως τις 24 Ιουλίου) ήταν η αφορμή.
Υπάρχει, όμως, κάτι ακόμα που συνδέει όλους τους Ελληνες που διαπρέπουν στις θετικές επιστήμες στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ: η βαθιά αγάπη τους για τη χώρα μας και η επιθυμία τους να προσφέρουν με όλες τους τις δυνάμεις και με τα δικά τους «όπλα», τις γνώσεις και την εμπειρία τους.
Πώς; Δημιουργώντας γέφυρες στην εκπαίδευση, την επιστήμη και την καινοτομία, δημιουργώντας φιλόξενα εκπαιδευτικά και ερευνητικά οικοσυστήματα για τους νέους μας και ανακόπτοντας το brain drain.
Ενδεικτικές είναι οι πορείες δέκα εξ αυτών.
Μαρία Σπυροπούλου, Φυσική / Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Καλιφόρνιας
Μεγάλωσε στην Καστοριά και τελείωσε το Λύκειο με το απόλυτο άριστα: είκοσι σε όλα τα μαθήματα.
Στη βράβευσή της από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, καθώς δεχόταν από όλους συγχαρητήρια, απαντούσε: «Οταν θα πάω στο Χάρβαρντ να με συγχαρείτε». Το έκανε, αφού προηγουμένως αποφοίτησε (1993) από το Τμήμα Φυσικής του ΑΠΘ, μπήκε σε διάφορα ευρωπαϊκά ερευνητικά δίκτυα και εργάστηκε στο CERN. Ολοκλήρωσε το διδακτορικό της στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ το 2000 και από το 2009 είναι καθηγήτρια στο Τμήμα Φυσικής, Μαθηματικών και Αστρονομίας του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Καλιφόρνιας. «Η Φυσική δεν είναι η δουλειά μου, είναι η ζωή μου», λέει.
«Είναι πολύ σημαντικό για μένα να βρίσκομαι στις επάλξεις, στην πρώτη γραμμή αυτού του υπέροχου αγώνα, για να ερμηνεύσουμε τον κόσμο».
Θάνος Παναγιωτόπουλος, Χημική μηχανική / Princeton
Πήρε το πτυχίο του Χημικού Μηχανικού από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο το 1982.
Ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης, το μεταδιδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και από το 2016 είναι πρόεδρος του τμήματος Χημικής και Βιολογικής Μηχανικής του Πανεπιστημίου του Πρίνστον, στο οποίο διδάσκει από το 2000.
Είναι μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών.
Αγαπά την ποίηση του Σεφέρη και θεωρεί πυλώνα της κοσμοθεωρίας του την ελληνικότητά του: «Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα είναι ο ικανός γιατρός που δεν δέχεται φακελάκι και νοιάζεται πραγματικά για τον ασθενή του· ο επιστήμονας με διεθνή προβολή που εμπνέει τους σπουδαστές, οι οποίοι δουλεύουν μαζί του· ο επιτυχημένος και έντιμος επιχειρηματίας που δίνει ευκαιρίες σε νέους ανθρώπους – έχω γνωρίσει τέτοιους Ελληνες!», λέει.
Δημήτρης Μπερτσίμας, Μαθηματικά, Επιχειρησιακή Ερευνα / Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασσαχουσέτης
Από τον πατέρα του έμαθε ότι η εντιμότητα και το να λέει κανείς την αλήθεια είναι τρόπος ζωής. «Οι πράξεις να είναι συνεπείς με τα λόγια, ο λόγος σου να έχει σημασία».
Γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη, μεγάλωσε στην Αθήνα. Αποφοίτησε από το τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ και το 1987 ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό του στην Επιχειρησιακή Ερευνα από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασσαχουσέτης (ΜΙΤ), όπου άρχισε να διδάσκει ήδη από την επόμενη χρονιά, μετά το διδακτορικό του στην Επιχειρησιακή Έρευνα και τα Εφαρμοσμένα Μαθηματικά.
Ηταν μόλις 26 ετών, ένας από τους νεότερους καθηγητές στην ιστορία του ΜΙΤ. Σήμερα, όπως συχνά λέει, περνάει το 95% της ζωής του με νέους ανθρώπους 20-30 ετών.
«Το να εμπνέεις τους νέους για να αλλάξουν την ανθρωπότητα είναι κάτι που σε εμένα προσωπικά δίνει μεγάλη ικανοποίηση και χαρά.»
Παναγιώτης Σουγανίδης, Μαθηματικά / Πανεπιστήμιο του Σικάγο
Πήρε το πτυχίο του Μαθηματικού το 1981 από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Συνέχισε τις σπουδές του με μεταπτυχιακό και διδακτορικό στις ΗΠΑ, όπου ξεκίνησε την ακαδημαϊκή του καριέρα: Πανεπιστήμιο Μπράουν, Πανεπιστήμιο του Wisconsin–Madison και του Τέξας.
Από το 2008 διδάσκει Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο.
Το 2018 ήταν ανάμεσα στους επιστήμονες που η Αμερικανική Ενωση για την Προώθηση της Επιστήμης (AAAS) επέλεξε για να εντάξει στα μέλη της, σε αναγνώριση της σημαντικής συνεισφοράς τους στην έρευνα.
Η σύζυγός του, Θάλεια Ζαριφοπούλου, είναι πρόεδρος του Τμήματος Μαθηματικών και καθηγήτρια Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Τέξας (Οστιν).
Λυδία Καβράκη, Ρομποτική, Τεχνητή Νοημοσύνη, Βιοϊατρική / Πανεπιστήμιο Ράις
H «σιδηρά κυρία της Ρομποτικής» γεννήθηκε στην Κρήτη, όπου σπούδασε Επιστήμη των Υπολογιστών.
Συνέχισε τις σπουδές της με διδακτορικό στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ.
Σήμερα είναι διεθνώς αναγνωρισμένη για τη καθοριστική συνεισφορά της στον σχεδιασμό της ρομποτικής κίνησης.
Η ακαδημαϊκή καριέρα της είναι εντυπωσιακή: είναι καθηγήτρια σε τέσσερα τμήματα του πανεπιστημίου Ράις (Επιστήμης των Υπολογιστών, Εμβιομηχανικής, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανολόγων Μηχανικών), επικεφαλής του εργαστηρίου Υπολογιστικής Ρομποτικής, Τεχνητής Νοημοσύνης και Βιοϊατρικής στο ίδιο πανεπιστήμιο και διευθύντρια του Ινστιτούτου Κεν Κένεντι στην τεχνολογία των Υπολογιστών.
Eκτός από τη ρομποτική, ασχολείται με τη μελέτη των πρωτεϊνών και των δικτύων μεταβολισμού, της τρισδιάστατης δομής των βιομορίων και της αλληλεπίδρασης τους (κάτι που συμβάλλει στον σχεδιασμό νέων φαρμάκων), καθώς και με την εξατομικευμένη ανοσοσοθεραπεία του καρκίνου.
Φουφούλα (Εφη) Γεωργίου, Υδρολογία, Περιβαλλοντική Μηχανική / Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια
Συγκαταλέγεται στους διεθνώς κορυφαίους επιστήμονες της Υδρολογίας, που ασχολείται με τη μελέτη του ύδατος της Γης (ο πλανήτης μας καλύπτεται κατά 70% από νερό) – με την εμφάνιση, την κατανομή και την κυκλοφορία του μέσα στον υδρολογικό κύκλο.
Είναι πρωτοπόρος στην διεπιστημονική έρευνα και τον διάλογο ανάμεσα στις υδρολογικές επιστήμες και τη Μηχανική.
Η έρευνά της εστιάζει, μεταξύ άλλων, στην ανάπτυξη μοντέλων για την πρόβλεψη των βροχοπτώσεων, αλλά και στους ανθρωπογενείς, γεωφυσικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες κινδύνου για την πρόκληση πλημμυρών.
Μεγάλωσε στη Λιβαδειά.
Σπούδασε Πολιτικός Μηχανικός στο ΕΜΠ και έκανε μεταπτυχιακό στο Πανεπιστήμιο της Αϊοβα. Ξεκίνησε την ακαδημαϊκή της καριέρα το 1986 στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα και από το 2016 διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια.
Αθηνά Κουστένη, Αστροφυσική / Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Ερευνας Γαλλίας
Ως παιδί, στην Αθήνα, ήταν παθιασμένη με την τηλεοπτική σειρά «Star Trek» και τα βιβλία του Ισαάκ Ασίμοφ. Ονειρευόταν να γίνει αστροναύτης.
«Κόπηκε» λόγω μυωπίας. Τελικά έγινε αστροφυσικός και πλανητολόγος και ειδικεύθηκε στον Τιτάνα.
Σήμερα, το όνομά της έχει δοθεί σε αστεροειδή, συνεργάζεται με τη NASA, είναι διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Ερευνας της Γαλλίας και του Εργαστηρίου Διαστημικών Ερευνών και Οργάνων του Αστεροσκοπείου του Παρισιού-Meudon, καθώς και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Διαστημικών Επιστημών.
«Από μικρή έμαθα πόσο σημαντικό είναι να βάζεις έναν στόχο και τον ακολουθείς. Τίποτα δεν μπορεί να σταθεί απροσπέλαστο εμπόδιο για μια γυναίκα ή έναν άντρα που ξέρει τι θέλει. Ετσι η ζωή που θα ζήσουμε θα είναι πλούσια και ευχάριστη, αν και χρειάζεται και λίγη τύχη για να πετύχει κάποιος», έχει πει.
Βασίλης Αγγελόπουλος, Διαστημική Φυσική / Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια
Θεσσαλονικιός, αποφοίτησε από το τμήμα Φυσικής του ΑΠΘ το 1986 και στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακές σπουδές και διδακτορικό στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια.
Εκεί διδάσκει σήμερα Διαστημική Φυσική, ενώ συνεργάζεται στενά με τη NASA· τα διαστημικά της προγράμματά της THEMIS (για να προσδιορίσει τι προκαλεί τις τεράστιες εκρήξεις στο διάστημα) και ARTEMIS (για τη μελέτη των ηλιακών-σεληνιακών αλληλεπιδράσεων) είναι δικά του «τέκνα».
«Η συνεισφορά των Ελλήνων, εντός και εκτός Ελλάδας, στη διεθνή Αστροφυσική είναι πιθανότατα μεγαλύτερη από κάθε άλλο έθνος», λέει.
«Οι λόγοι είναι δύο: τα ιστορικά πρότυπα και η αίσθηση της υπερηφάνειας που μας κάνου να θέλουμε να μοιάσουμε στους προγόνους μας και η εκπαίδευση (από το σπίτι μέχρι το λύκειο και τα πανεπιστήμια) που προετοιμάζει πολύ καλά τα παιδιά για μεταπτυχιακά και έρευνα.»
Αγγελος Βουρλίδας, Ραδιοαστρονομία / Πανεπιστήμιο John Hopkins
Από μαθητής του γυμνασίου ήθελε να ασχοληθεί με τη ραδιοαστρονομία και να φύγει για την Αμερική. Αποφοίτησε από το τμήμα Φυσικής του ΑΠΘ το 1989.
Οι υποτροφίες για διδακτορικό δεν ήταν εύκολη υπόθεση και έπρεπε πρώτα να ανοίξει αρκετές απορριπτικές επιστολές προτού γίνει δεκτός από το Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού στις αρχές του 1990.
Πέρασε πολλές ώρες στις βιβλιοθήκες του μέχρι να συνηθίσει στο αμερικανικό σύστημα διδασκαλίας. Εργάστηκε στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Καλιφόρνιας και το 1997 μετέβη στο ερευνητικό εργαστήριο του αμερικανικού Ναυτικού, με αντικείμενο την ανάλυση της ηλιακής δραστηριότητας μέσω δορυφορικών παρατηρήσεων και την κατασκευή τηλεσκοπίων για διαστημικές εφαρμογές.
Από το 2014 είναι επικεφαλής του Ηλιακού Τομέα στο Τμήμα Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου John Hopkins. Ταυτόχρονα, συμμετέχει στις ερευνητικές διαστημικές αποστολές της ΝΑSA και της ΕSA στον Ηλιο.
Πέρλα Σούση, Μαθηματικά, Στατιστική / Πανεπιστήμιο του Cambridge
Aπό μικρή είχε πάθος με τα Μαθηματικά. Ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο Τμήμα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Πατρών το 2006, μέσα με μόλις τρία χρόνια, με άριστα στα περισσότερα από τα 39 μαθήματα (μέσος όρος 9,80!).
Και μολονότι οι πρυτανικές αρχές, εμμένοντας στο γράμμα του νόμου, που ορίζει σε τέσσερα τα χρόνια των σπουδών, αρνούνταν να της δώσουν το πτυχίο, κατάφερε τελικά να συνεχίσει τις σπουδές της με μεταπτυχιακό και διδακτορικό στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, όπου σήμερα είναι καθηγήτρια, στο Τμήμα Μαθηματικών και Στατιστικής.
Θεωρείται από τους πιο ραγδαία ανερχόμενες επιστήμονες στον κλάδο της.
