«Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να πληρώνονται σαν γιατροί και πρέπει να είναι επαγγελματίες με τρόπους που υποδηλώνουν ότι είναι ένα πολύτιμο κομμάτι οποιασδήποτε κοινωνίας, όπως πράγματι είναι», λέει ο Giroux. «Τα σχολεία είναι σημαντικά για τη δημοκρατία και οι δάσκαλοι πρέπει να είναι μια από τις πιο αξιόλογες ομάδες ανθρώπων που έχουμε στην κοινωνία μας, ωστόσο, την ίδια στιγμή είναι οι πιο υποτιμημένοι, οι πιο μηχανοποιημένοι και οι πιο εκμεταλλευόμενοι μεταξύ όλων των άλλων επαγγελματικών ομάδων – και νομίζω ότι αυτός είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο δεν τρέφουμε πλέον καμία πίστη στη δημοκρατία».
«Χρειάζεται να καταστήσουμε σαφή τη σύνδεση μεταξύ διδασκαλίας, εκπαίδευσης και δημοκρατίας»
του Simon Creasey, 09/02/2018, συνέντευξη με τον Henry Giroux
«Χρειάζεται να καταστήσουμε σαφή τη σύνδεση μεταξύ διδασκαλίας, εκπαίδευσης και δημοκρατίας»
του Simon Creasey, 09/02/2018, συνέντευξη με τον Henry Giroux
σε μετάφραση της Τσιμοπούλου Σταματίνας από selidodeiktis.edu.gr
Ο Simon Creasy συναντά τον ακαδημαϊκό που καλεί τους/τις εκπαιδευτικούς να εξεγερθούν ενάντια στην «αγωγή της καταπίεσης» και να απαιτήσουν άξια πληρωμή για τον παραθεωρημένο ρόλο τους στην ενίσχυση της δημοκρατίας.
O Henry Giroux θέλει οι δάσκαλοι/-ες να κινητοποιηθούν. Θέλει να τους δει να ξεσηκώνονται και να πρωτοστατούν σε επαναστατικά κινήματα προκειμένου να εξαλειφθεί αυτό που αποκαλεί «αγωγή της καταπίεσης» και έχει εισχωρήσει στο εκπαιδευτικό σύστημα τόσο του Ηνωμένου Βασιλείου όσο και της γενέτειράς του, των Η.Π.Α. Οι εκπαιδευτικοί και τα συνδικάτα των εκπαιδευτικών θα πρέπει να δουλέψουν από κοινού με τους γονείς, για να πιέσουν τις κυβερνήσεις να προσανατολίσουν την εκπαίδευση στην διαμόρφωση «ενημερωμένων πολιτών», όπως λέει, και όχι στην αποστήθιση ως απλώς ένα μέσο, για να επιτυγχάνουν οι μαθητές/-τριες στις εξετάσεις και να καταστούν ικανό εργατικό δυναμικό.
Πάνω σ’ αυτήν την ώθηση για αλλαγή είναι που έχει επικεντρώσει και το θεωρητικό του έργο ο Giroux το τελευταίο διάστημα. Μάλιστα, τελευταία διευθύνει -ως αρμόδιος των υποτροφιών- το Κέντρο για τη δημόσια έρευνα στο McMaster University, στο Οντάριο του Καναδά. Ακόμα, έχει διατελέσει ακαδημαϊκός στον τομέα της εκπαίδευσης για δεκαετίες και έχει εκδώσει πολλά βιβλία. Επιμένει σ’ αυτήν την πορεία δράσης, διότι, όπως επισημαίνει «δεν μπορείς να έχεις δημοκρατία χωρίς ενημερωμένους πολίτες».
«Ζούμε στο πλαίσιο μιας κουλτούρας που αναπτύσσεται μέσα στην άγνοια, αρνείται να επενδύσει στην εκπαίδευση, τρέπεται σε φυγή μπροστά στις δεσμεύσεις που επιτάσσει η κοινωνία των πολιτών (shared citizenry) και δε γνωρίζει τι σημαίνει να παρέχεις μια αξιοπρεπή ζωή σε όλους, ιδίως στα παιδιά», ισχυρίζεται ο Giroux.
«(Σε ένα τέτοιο περιβάλλον,) η πολιτική καταπίπτει σε παθολογία και η εκπαίδευση υποβιβάζεται σε μορφή κατάρτισης».
«Χρειάζεται να υπάρξει διάλογος»
Υπογραμμίζοντας τη θέση του, αναφέρεται στην εκλογή του Donald Trump, ενός προέδρου που ισχυρίζεται επίσημα ότι «αγαπά τα άτομα χαμηλού μορφωτικού επιπέδου».
«(Η εκλογική νίκη του Trump) δεν έχει μόνο να κάνει με μία κρίση στην πολιτική. Έχει να κάνει με την κρίση στην εκπαίδευση, με την κρίση στον αλφαβητισμό επί της ιδιότητας του πολίτη», επισημαίνει. Οπότε, πώς θα μπορούσαν να συνεισφέρουν οι εκπαιδευτικοί στην μεταστροφή αυτής της συνθήκης;
Αρχικά, πιστεύει ότι θα πρέπει να διεξαχθεί μία συζήτηση σχετικά με τον πραγματικό σκοπό της εκπαίδευσης. «Χρειαζόμαστε να υπάρξει διάλογος σχετικά με το τι μπορούν να κάνουν οι δάσκαλοι/-ες προκειμένου, κατά μία έννοια, να διασφαλίσουν ότι η εκπαίδευση αντιμετωπίζεται ως δημόσιο αγαθό και ότι συνδέεται πάντα με μία δημοκρατική διαδικασία μέσω της οποίας προετοιμάζονται οι μαθητές/-τριες ώστε να καταστούν συμμετοχικοί, κριτικοί και ενημερωμένοι πολίτες», λέει ο Giroux. «Πρέπει να απεμπολήσουμε αυτή την αντίληψη ότι ο μόνος σκοπός της εκπαίδευσης είναι βασικά να εκπαιδεύσει τους ανθρώπους σύμφωνα με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας ή ότι η σπουδαιότερη πτυχή της εκπαίδευσης είναι η εκμάθηση 25 διαφορετικών μεθόδων διδασκαλίας. Αυτό είναι απλώς ανόητο, είναι υπεραπλουστευτικό και μετατρέπει τους/τις εκπαιδευτικούς σε αυτόματα».
«Μία τέτοιου τύπου εκπαιδευτική μεταρρύθμιση αφορά πραγματικά την αποειδίκευση των εκπαιδευτικών και τη μετατροπή της εκπαίδευσης σε παράρτημα του εταιρικού χώρου εργασίας. Καταστρέφει κάθε έννοια φαντασίας και συνήθως καταλήγουμε σε αυτό που δεν είναι παρά άνθρωποι που προετοιμάζουν για τις εξετάσεις. Καταλήγουμε με τους ανθρώπους να εφαρμόζουν ουσιαστικά αυτό που ονομάζω “παιδαγωγικές της καταπίεσης”».
Ο Giroux εξηγεί ότι μια παιδαγωγική της καταπίεσης είναι αυτή που ουσιαστικά «επιτίθεται» στη φαντασία ενός μαθητή. «Συχνά δίνει έμφαση στην απομνημόνευση, στις σκληρές μορφές πειθαρχίας, μπορεί να οδηγήσει σε εξαιρετικά μη παραγωγικές και δηλητηριώδεις μορφές ρατσισμού, ενώ συνήθως προετοιμάζει το μαθητικό κοινό αποκλειστικά και μόνο για τις εξετάσεις», αναφέρει. «Αποδέχεται την τυποποίηση ως μονάδα μέτρησης της γνώσης και κάνει ό,τι μπορεί, για να καταστείλει ουσιαστικά κάθε αίσθηση περιέργειας και κάθε αίσθηση διδασκαλίας των μαθητών/-τριών – και των εκπαιδευτικών για αυτό το θέμα – που σημαίνει το να διαθέτουν κάποιο βαθμό πολιτικού σθένους, να ριψοκινδυνεύουν, να αμφισβητούν, να αποκτούν κριτική συνείδηση του κόσμου, να διερευνούν το maximum των δυνατοτήτων της φαντασίας τους και να ανοίγουν τον κόσμο και τον εαυτό τους με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν να αγκαλιάσουν και να επεκτείνουν την ικανότητά τους να μετατρέπονται σε πραγματικούς κοινωνικοπολιτικούς παράγοντες».
Ο Giroux πιστεύει ότι πρέπει να εκπαιδεύσουμε τους/τις εκπαιδευτικούς με τρόπο που να τους επιτρέπει να εκπληρώνουν τον «πολιτικό σκοπό» της εκπαίδευσης.
«Νομίζω ότι όλο και περισσότερο (αυτός ο «πολιτικός σκοπός») χάνεται στην εμπορευματοποίηση, την υιοθέτηση εταιρικής μορφής οργάνωσης και την τυποποίηση της εκπαίδευσης», λέει. «Αυτές είναι δυνάμεις που έχουν επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από ένα εταιρικό κράτος που δεν αναγνωρίζει πραγματικά τη σχέση – και δεν θέλει να αναγνωρίσει τη σχέση – μεταξύ εκπαίδευσης και δημοκρατίας και πιστεύω ότι οι εκπαιδευτικοί πρέπει να αξιοποιήσουν και να αναπτύξουν μια νέα γλώσσα για την κατανόηση του σκοπού της εκπαίδευσης».
Ο Giroux θίγει κι ένα άλλο ζήτημα: τα πράγματα που τα παιδιά διδάσκονται στα σχολεία συνήθως δεν έχουν καμία σχέση με τον κόσμο στον οποίο ζουν – ένας κόσμος που επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τη λαϊκή κουλτούρα και τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης.
«Για μένα, αυτό είναι τραγικό γιατί όταν συμβαίνει αυτό, τα σχολεία συχνά μεταφράζονται σε νεκρές ζώνες εκπαίδευσης και χώρους εγκατάλειψης», υποστηρίζει. «Γίνονται μέρη που φαίνονται δυσανάλογα προς τους νέους. Φαίνεται ότι δεν έχουν κανένα νόημα εκτός από μια ελίτ που χρειάζεται τα διαπιστευτήρια για την είσοδό της στην Οξφόρδη, το Cambridge, το Yale ή το Harvard».
Τον καταθλίβει αυτό που αντιλαμβάνεται ως «αποειδίκευση» των εκπαιδευτικών, η οποία οφείλεται στην «κουλτούρα ελέγχου» που διαπερνά το εκπαιδευτικό σύστημα στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι εκπαιδευτικοί, πιστεύει, θα πρέπει να τον καταπολεμήσουν ή να το αγνοήσουν.
«Οι εκπαιδευτικοί δεν μπορούν να κλείσουν απλά την πόρτα τους και να πουν «Θα κάνω ό,τι μπορώ, για να το αποφύγω αυτό», λέει ο Giroux. «Πρέπει να οργανωθούν συλλογικά. Πρέπει να αξιοποιήσουν τη συλλογική δύναμη των συνδικάτων των εκπαιδευτικών και τη δύναμη τους να συνεργάζονται με τους γονείς και τους νέους, ώστε να αρχίσουν να ασκούν πίεση στις κυβερνήσεις, διότι σε τελική ανάλυση αυτό που διακυβεύεται εδώ είναι η αλλαγή πολιτικής. Δηλαδή, αλλάζοντας τις πολιτικές που είναι καταπιεστικές και διαιωνίζονται».
Μεγάλο κοινωνικό κίνημα
Αυτό που είναι σημαντικό, λέει, είναι ότι μια τέτοια αντίδραση δεν είναι πολιτικά ευθυγραμμισμένη. Ο Giroux εξηγεί ότι «η έννοια της δημιουργίας ενημερωμένων και κριτικά σκεπτόμενων μαθητών/-τριών αντιβαίνει στις ιδεολογικές γραμμές» και ότι «θα πρέπει να είναι ελκυστική για όποιον/-α πιστεύει ότι η σχολική εκπαίδευση είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία ενημερωμένων πολιτών».
Για να γίνει αυτό, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να έχουν μια σαφή ιδέα για τον ευρύτερο ρόλο τους στην κοινωνία και αυτός ο ρόλος πρέπει να αυτοπροσδιοριστεί. «Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να γίνουν μέρος ενός μεγάλου κοινωνικού κινήματος εντός του οποίου να αυτοπροσδιορίζονται ως δημόσιοι πόροι», επισημαίνει ο Giroux.
Υποστηρίζει ότι, στο πλαίσιο αυτού του κινήματος, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να αγωνιστούν για πολιτικές που υποστηρίζουν περισσότερη χρηματοδότηση για την εκπαίδευση, περισσότερη αυτονομία για τους εκπαιδευτικούς και υψηλότερη αμοιβή.
«Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να πληρώνονται σαν γιατροί και πρέπει να είναι επαγγελματίες με τρόπους που υποδηλώνουν ότι είναι ένα πολύτιμο κομμάτι οποιασδήποτε κοινωνίας, όπως πράγματι είναι», λέει ο Giroux. «Τα σχολεία είναι σημαντικά για τη δημοκρατία και οι δάσκαλοι πρέπει να είναι μια από τις πιο αξιόλογες ομάδες ανθρώπων που έχουμε στην κοινωνία μας, ωστόσο, την ίδια στιγμή είναι οι πιο υποτιμημένοι, οι πιο μηχανοποιημένοι και οι πιο εκμεταλλευόμενοι μεταξύ όλων των άλλων επαγγελματικών ομάδων – και νομίζω ότι αυτός είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο δεν τρέφουμε πλέον καμία πίστη στη δημοκρατία».
«Φαίνεται ότι δεν μπορούμε να αποκαταστήσουμε τη σχέση μεταξύ διδασκαλίας, εκπαίδευσης και δημοκρατίας και νομίζω ότι οι εκπαιδευτικοί πρέπει να κάνουν αυτή τη σύνδεση ξεκάθαρη. Πρέπει να μιλούν για τα δημόσια σχολεία και την ανώτατη εκπαίδευση ως δημοκρατικές δημόσιες σφαίρες και πρέπει να καταστήσουν σαφές ότι αυτό που κάνουν είναι απολύτως ζωτικής σημασίας για τη φύση της ίδιας της κοινωνίας – και πρέπει να αγωνιστούν γι ‘αυτό».
Διαλέγοντας πλευρά
Παρόλο που παραδέχεται ότι είναι «απολύτως απαισιόδοξος» για τις αλλαγές που έγιναν στο εκπαιδευτικό σύστημα στις ΗΠΑ από τη δεκαετία του ’80 – κυρίως στον τομέα των δημόσιων σχολείων – δηλώνει αρκετά αισιόδοξος για το μέλλον. «Πιστεύω ότι έχουμε φτάσει σε ένα κρίσιμο σημείο όπου πολλοί άνθρωποι αρνούνται να δεχτούν αυτό που αποκαλούμε το σχολείο ως αγωγό για την φυλακή», λέει ο Giroux.
«Αρνούνται να δεχτούν τον ρατσισμό που υπάρχει στα σχολεία με τα παιδιά να αποβάλλονται και να αποκλείονται από αυτά. Ακόμα, έχουμε δει αυτήν την τεράστια εξέγερση στις ΗΠΑ ενάντια στη διδασκαλία που προετοιμάζει για τις εξετάσεις. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι συνειδητοποιούν τώρα ότι η εκπαίδευση είναι ένας από τους λιγοστούς προστατευμένους χώρους και τα λιγοστά μέτωπα αγώνα που έχουν απομείνει και μας δίνουν τη δυνατότητα να υπερασπιστούμε οποιαδήποτε ιδέα μιας φιλελεύθερης εκπαίδευσης. Μιας εκπαίδευσης που ασχολείται με τη δημιουργία κριτικά σκεπτόμενων πολιτών και την προώθηση των παραμέτρων μιας δημοκρατικής κοινωνίας».
Ανεξάρτητα από το αν αυτή η αλλαγή συμβαίνει με τους ρυθμούς που ο Giroux κρίνει ότι χρειάζεται, είναι σαφές ότι βρισκόμαστε σε ένα σημείο, όπου οι εκπαιδευτικοί πρέπει να διαλέξουν πλευρά.
«Η δημοκρατία βρίσκεται σε κρίση σε όλο τον κόσμο και, για να αντιμετωπιστεί αυτή η κρίση, η εκπαίδευση πρέπει να αναθεωρηθεί ως ένα ηθικό και πολιτικό project, πρόθυμο να αντιμετωπίσει το μέλλον με έναν βαθμό πολιτικού θάρρους και εκπαιδευμένης ελπίδας», αναφέρει. «Σε αυτή την περίπτωση, ο αγώνας για την αποκατάσταση της δημοκρατικής λειτουργίας της εκπαίδευσης δεν είναι επιλογή, είναι αναγκαιότητα».
