Το φαινόμενο του Πυγμαλίωνα ή Αυτοεκπληρούμενη προφητεία

 Πιστεύω σ΄ εσένα.

Δεκάδες μελέτες έχουν καταδείξει ότι οι υψηλές ή χαμηλές προσδοκίες που έχουμε για τους ανθρώπους που μας περιστοιχίζουν επηρεάζουν αποφασιστικά την απόδοσή τους. Για παράδειγμα, αν πιστεύουμε ότι κάποιος είναι πολύ ικανός και προικισμένος, είναι σαν να τον σπρώχνουμε να κάνει σπουδαία πράγματα.

 Το εμπεριστατωμένο φαινόμενο πήρε το όνομά του από τον βασιλιά της Κύπρου και γλύπτη Πυγμαλίωνα, ο οποίος, σύμφωνα με τη μυθολογία, λάτρεψε ένα πανέμορφο γυναικείο άγαλμα που ο ίδιος κατασκεύασε και στόλισε. Όταν ζήτησε από την Αφροδίτη να του χαρίσει μια όμοια γυναίκα, εκείνη ζωντάνεψε το άγαλμα και ο βασιλιάς έζησε πανευτυχής με τη Γαλάτειά του.

Η θεωρία, εμπνευσμένη από τον καθηγητή ψυχολογίας του Harvard Robert Rosenthal, εφαρμόστηκε για πρώτη φορά από καθηγητές της αμερικανικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στους μαθητές τους. Όταν οι καθηγητές άφησαν στην άκρη τις προκαταλήψεις για τους ανεπίδεκτους μαθήσεως μαθητές τους και τους αντιμετώπισαν ως μια ομάδα ευφυών ατόμων με σπουδαίες διανοητικές ικανότητες, οι μαθητές άρχισαν να δείχνουν σαφή βελτίωση και πνευματική ανάπτυξη. Εξάλλου, σύμφωνα με αρχεία του 1900, η «Θεωρία του Πυγμαλίωνα» είχε ήδη εφαρμοστεί με επιτυχία το 1890 για να αυξήσει την απόδοση νεαρών Αμερικανών εργαζομένων.

    Ο Γκάντι υποστήριζε ότι έβλεπε μόνο τις αρετές των ανθρώπων, αφού και ο ίδιος δεν ήταν αλάθητος. Η ματιά του Πυγμαλίωνα όμως προχωρά ένα βήμα πιο μπροστά στον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τους άλλους αφού, όταν λάμψουν στα μάτια μας ως ταλαντούχοι, τους βοηθάμε να γίνουν πραγματικά. Αντίστροφα, αν καθημερινά τους αποκαλούμε ανίκανους, είναι σαν να τους πυροβολούμε. Προχωρώντας σε ευρύτερη κλίμακα μπορούμε να υποθέσουμε ότι η εικόνα που έχουμε για τον κόσμο και το πώς εκτιμούμε αυτό που μπορεί να συμβεί, ίσως έχει δυναμική επίδραση στην εξέλιξη των πραγμάτων. Είναι θέμα προοπτικής και προσδοκίας.

 Στο χώρο της εκπαίδευσης, οι εκπαιδευτικοί λόγω των αντιλήψεων τους για τους μαθητές τους να επηρεάζουν όχι μόνο την νοητική τους ανάπτυξη και την μαθησιακή και γνωστική τους επίδοση, αλλά και την ανάπτυξη του χαρακτήρα και της προσωπικότητας τους και γενικώς, μπορούν να καταλήξουν να επηρεάζουν ολόκληρη την μετέπειτα ζωή τους. Γι’ αυτό τον λόγο, ένας εκπαιδευτικός πρέπει να έχει συνείδηση του έργου του και της επίδρασής τους στους μαθητές του.

    Για παράδειγμα, αν κάποιοι γονείς ή δάσκαλοι…σύμφωνα και με το παραπάνω φαινόμενο του Πυγμαλίωνα…και λέμε γονείς και δασκάλους γιατί είναι απ’ τα πιο σημαντικά πρόσωπα στην ζωή ενός παιδιού…αν, λοιπόν, οι γονείς ή οι δάσκαλοι ενός παιδιού θεωρούν ότι το παιδί είναι αφελές ή ανώριμο, καταλήγουν να τους συμπεριφέρονται ανάλογα με αυτή τους την αντίληψη…οπότε καταλήγουμε σε έναν φαύλο κύκλο…και το παιδί καταλήγει να συμπεριφέρεται και να ενεργεί με βάση της παραπάνω άποψης των δικών του ανθρώπων.