Ένας από τους σημαντικότερους φυσικούς που επηρέασαν και συνέβαλαν καταλυτικά στην πρόοδο της φυσικής του 20ου αιώνα είναι ο Άγγλος φυσικός Paul Dirac.
Η συνεισφορά του στην Κβαντομηχανική, τη θεωρία που περιγράφει το μικρόκοσμο και τα φαινόμενα που παρατηρούνται εκεί, ήταν ιδιαίτερα σημαντική. Για το λόγο αυτό του απένειμαν, το 1933, το βραβείο Νόμπελ για τη φυσική και συγκεκριμένα για «την ανακάλυψη των νέων και παραγωγικών μορφών της ατομικής θεωρίας».
Ο Dirac Paul Adrien Maurice γεννήθηκε στο Bristol της Αγγλίας, το 1902. Εκεί σπούδασε αρχικά μηχανικός και ξεκίνησε την ενασχόλησή του με τη θεωρητική μηχανική, αφού πήρε το πτυχίο του, όντας συνεπαρμένος από τις θεωρίες του Einstein. Αν και επεδίωξε μία υποτροφία για το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, η οικονομική του κατάσταση δεν του το επέτρεψε κι έτσι έμεινε στο Bristol και σπούδασε μαθηματικά εκεί, από όπου και αποφοίτησε με άριστα. Έπειτα κατάφερε, μέσω μιας υποτροφίας, να μεταβεί στο κολέγιο του St. John στο Κέιμπριτζ, όπου και μελέτησε περαιτέρω τη Θεωρητική Φυσική και τις σύγχρονες εξελίξεις της. Μέσα σε μερικά χρόνια είχε καταφέρει να ολοκληρώσει την εργασία που του χάρισε το βραβείο Νόμπελ κι ακολούθησε μία λαμπρή καριέρα πανεπιστημιακού καθηγητή.
Λόγω του συντηρητικού περιβάλλοντος στο οποίο μεγάλωσε, είχε διαμορφώσει έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα. Ήταν ένας πολύ σιωπηλός άνθρωπος και μιλούσε μόνο όταν κάποιος άλλος του απηύθυνε το λόγο. Γενικότερα ήταν ένας πολύ καλός ακροατής, μόνο όμως όταν ο ίδιος το επέλεγε. Ίσως κι αυτό το «χάρισμά» του να ήταν η αιτία που μπόρεσε να αφουγκραστεί τη φύση και να την κατανοήσει.
Γενικότερα, υποστήριζε ότι μία θεωρία που εκφράζει θεμελιώδεις νόμους της φύσης είναι δυνατό να μη στηριχθεί στην ακριβή και στείρα γνώση και στην πειραματική απόδειξη, αλλά στη διαίσθηση. Είχε αντιληφθεί ότι τα φυσικά φαινόμενα χαρακτηρίζονται από μία ιδιαίτερη πολυπλοκότητα και είναι αδύνατη η αντιμετώπισή τους με μια συγκεκριμένη και ακριβή μέθοδο. Αναφέρει αναλυτικά ότι «Οι θεμελιώδεις νόμοι της φύσης ρυθμίζουν ένα υπόστρωμα, τη νοηματική εικόνα του οποίου δεν είναι δυνατόν να σχηματίσουμε δίχως να εισαγάγουμε ανακρίβειες».
Κάποτε, όταν ρωτήθηκε για την περίφημη εξίσωσή του και πώς προέβλεψε την ύπαρξη του αντισωματίου, αφού ποτέ κανείς δεν είχε ανακαλύψει κάτι τέτοιο, ο ίδιος απάντησε πως «αυτό το αποτέλεσμα είναι πολύ όμορφο για να είναι λάθος. Είναι πολύ πιο σημαντικό να έχεις την ομορφιά μέσα σε μία εξίσωση παρά την πειραματική απόδειξή της».
Ένα αξιοσημείωτο γεγονός αποτελεί η ιδιαίτερη επαφή που είχε ο ίδιος ο Dirac με τη φύση. Συγκεκριμένα, είχε μανία να σκαρφαλώνει σε δέντρα και βουνά, ακόμη και με το κοστούμι που δίδασκε στο Cambridge.
Γενικότερα, ήταν ασκητικός τύπος, δεν έπινε ούτε κάπνιζε και δεν ακολούθησε ποτέ καμία θρησκεία. Ήταν άθρησκος, καθώς δεν μπορούσε να κλειστεί στα στεγανά όρια μίας θρησκείας, αλλά δεν ήταν άθεος. Πίστευε στην ύπαρξη ενός ανώτερου όντος, και συγκεκριμένα έλεγε ότι «ο θεός χρησιμοποίησε πανέμορφα μαθηματικά για τη δημιουργία του κόσμου». Για εκείνον τα μαθηματικά ήταν το καταλληλότερο εργαλείο για την αντιμετώπιση δυσνόητων αρχών, κάθε είδους, χωρίς κανένα όριο σε αυτό το πεδίο. Ο ίδιος πάντα έλεγε ότι «ένα σημαντικό κομμάτι της δουλειάς μου είναι το παιχνίδι μου με τις εξισώσεις και η περιέργεια για το πού αυτή θα οδηγήσει».
Πολλοί άλλοι σημαντικοί επιστήμονες μνημόνευσαν τον Dirac. Συγκεκριμένα, ο John Wheeler είπε ότι «ο Dirac εμφάνισε το ημίφως». Ο Niels Bohr είπε ότι «απο όλους τους φυσικούς ο Dirac έχει την αγνότερη ψυχή, και δεν είχε συνηθισμένα οστά στο σώμα του». Αντίστοιχα, ο Feynmann είπε ότι «ο Dirac πήρε τις απαντήσεις του μαντεύοντας μία εξίσωση», ενώ ο Pauli είπε ότι «αν υπάρχει θεός, τότε προφήτης του ήταν ο Dirac».
Πέθανε στη Φλώριντα των ΗΠΑ στις 20 Οκτωβρίου του 1984, στο Πανεπιστήμιο της οποίας ήταν καθηγητής τα τελευταία είκοσι χρόνια της ζωής του. Στο νεκροταφείο του Ουέστμινστερ υπάρχει η παρακάτω επιτύμβια πλάκα, που φέρει πάνω της την περίφημη εξίσωσή του.
Έργα του είναι: Παραδόσεις κβαντομηχανικής (Lectures Quantum Mechanics, 1966), Η ανάπτυξη της κβαντικής θεωρίας (The Development οΙ Quantum Τheοry, 1971), Spίnοrs in Hilbert Space (1974) και Γενική θεωρία της σχετικότητας (General Τheοry οΙ Relativity, 1975).
Η συνεισφορά του Dirac ήταν ιδιαίτερα σημαντική για την εξέλιξη της επιστήμης και για τη διεύρυνση των πνευματικών μας ορίων. Αν και ο ίδιος δεν είχε ασχοληθεί με τον εσωτερισμό, ωστόσο πολλές από τις απόψεις του για τον κόσμο και τη φύση ταυτίζονται. Ο Dirac ήταν ένας «μάγος» … κι αυτό δεν μπορεί να αμφισβητηθεί.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1. Άρθρα από το «School of Mathematics and Statistics, University of St Andrews, Scotland»
2. Paul Dirac’s biography / Paul Dirac’s Biographie
3. Dirac, Einstein and physics by Antonio Zichichi
4. Paul Dirac: A brief history
5. Paul Dirac: The purest soul in physics
6. Britains answer to Einstein by Graham Farmelo
7. Άρθρο από το «The Official Web Site of The Nobel Foundation» December 3, 2003
8. Σ. Tραχανάς, Σχετικιστική Kβαντομηχανική, ΠEK (1991)
9. R. Carrigan and P. Trower, Particle Physics in the Cosmos, Readings from Scientific American, Freeman NY, (1989)
10. G.L. Kane, Modern Elementary Particle Physics, Addison-Wesley, Reading, (1993)
11. K. Gottfried and V. Weisskopf, Concepts of particle physics vol. I, II, Oxford University Press, (1986)
12. Bέργαδος και Γ. Tριανταφυλλόπουλος, Eισαγωγή στα Στοιχειώδη Σωμάτια, Παν. Iωαννίνων, (1985).
13. L. B. Okun, Particle Physics: The quest for the substance of substance, Harwood Academic Publishers, (1985)
