Τα πάνω κάτω στη διεθνή τριτοβάθμια εκπαίδευση
Το Κέμπριτζ ανακοίνωσε ότι αναστέλλει τη διά ζώσης on campus λειτουργία του, και ότι θα προσφέρει διά ζώσης μόνο λίγα εργαστήρια ή σεμινάρια λίγων ατόμων. Σε άλλα πανεπιστήμια, αρκετοί φοιτητές διαμαρτύρονται, γιατί δεν επιθυμούν να πληρώσουν όλο το ύψος των διδάκτρων για διδασκαλία. Χαρακτηριστικά στις ΗΠΑ γίνονται ήδη προσφυγές για επιστροφή διδάκτρων. Σε διεθνείς έρευνες, πάνω από τους μισούς φοιτητές απαντούν ότι δεν είναι βέβαιοι ότι θα εγγραφούν την επόμενη χρονιά, ενώ το 27% δηλώνει ότι δεν θα εγγραφεί αυτή τη χρονιά.
Τα περισσότερα πανεπιστήμια δεν έχουν άλλη λύση από την online εκπαίδευση, αλλά αυτό δεν ανταποκρίνεται απολύτως στις επιθυμίες των φοιτητών. ΑΕΙ της Αυστραλίας προσφέρουν εξ αποστάσεως μαθήματα σε Κινέζους, την πολυπληθέστερη ομάδα ξένων φοιτητών τους. Εκτιμάται ότι η πανδημία έχει ήδη επηρεάσει περισσότερες από 130 χώρες και πάνω από το 80% του παγκόσμιου φοιτητικού πληθυσμού.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ περίπου πέντε εκατομμύρια φοιτητές σπουδάζουν σε ΑΕΙ μακριά από τη χώρα τους. Εξ αυτών 52% κατάγονται από χώρες της Ασίας. Με βάση τα στοιχεία της UNESCO, μεγαλύτεροι εισαγωγείς φοιτητών είναι οι ΗΠΑ με 907.251 ξένους φοιτητές, η Βρετανία (με 430.687) και η Αυστραλία (με 335.512). Με βάση τα ίδια στοιχεία, το 2017 37.484 Ελληνες σπούδαζαν στο εξωτερικό. Η Ελλάδα –με 0,34%– είναι έβδομη ως προς το ποσοστό των φοιτητών που σπουδάζουν στο εξωτερικό σε σχέση με τον συνολικό πληθυσμό κάθε χώρας. Πρώτη είναι η Κύπρος με 2,13%.
Η πανδημία, με το κλείσιμο των συνόρων και τους περιορισμούς στις πτήσεις αλλά και τον φόβο απομάκρυνσης από την οικογενειακή εστία, αλλάζει τα δεδομένα της διεθνοποιημένης τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Έτσι την επόμενη ακαδημαϊκή χρονιά πολλοί φοιτητές θα βρεθούν μετέωροι λόγω των κλειστών συνόρων, ενώ ήδη καταγράφεται μία ποιοτική μεταβολή στη στρατηγική των ΑΕΙ για την προσέλκυση ξένων φοιτητών, και δη από την Κίνα. Η ασιατική χώρα είναι ο μεγαλύτερος «εξαγωγέας» φοιτητών, με 847.000 φοιτητές σε ΑΕΙ ξένων χωρών.
Στο πλαίσιο αυτό πολλοί Ελληνες που επρόκειτο να φύγουν στο εξωτερικό για μεταπτυχιακά ή προπτυχιακά θα αναγκαστούν να αλλάξουν σχέδια, ενώ αβέβαιο είναι τι μέλλει γενέσθαι με όσους σπουδάζουν ήδη σε ΑΕΙ του εξωτερικού. «Είμαι εγκλωβισμένος στη Βρετανία και δεν γνωρίζω τι θα γίνει, ειδικά μετά την ανακοίνωση για αποκλειστικά διαδικτυακές διαλέξεις μαθημάτων στο εξής», παρατηρεί στην «Κ» Ελληνας φοιτητής στο Κέμπριτζ.
Την ίδια στιγμή, Ελληνες που σχεδιάζουν να φύγουν σε ΗΠΑ και Βρετανία αναμένουν τις τελικές αποφάσεις μέσα στον Ιούνιο, όπως πρόσθεσε στην «Κ» 19χρονη Ελληνίδα που έχει γίνει δεκτή σε δύο ΑΕΙ των ΗΠΑ και ένα της Βρετανίας.
Πιο συγκεκριμένα, από τα στοιχεία από το Studyportals (το οποίο πρωτοστατεί στα σχετικές έρευνες), το educations.com και το QS, όπως τα συνέλεξε η καθηγήτρια Φιλοσοφικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Ελένη Καραμαλέγκου και η ομάδα της, στο πλαίσιο της προώθησης στο εξωτερικό του πρώτου αγγλόφωνου προπτυχιακού στην Ελλάδα με τίτλο «BA Program in the Archaeology, History, and Literature of Ancient Greece», προκύπτει ότι όλοι οι μεγάλοι προορισμοί ξένων φοιτητών –Βρετανία, ΗΠΑ, Γερμανία, Αυστραλία, Ισπανία– διαπίστωσαν ότι στηρίζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό στους εισερχόμενους φοιτητές από την Κίνα και αυτή τη στιγμή σχεδιάζουν νέα στρατηγική για την προσέλκυση διεθνών φοιτητών με στόχο τη διεύρυνση του γεωγραφικού φάσματος των χωρών προέλευσής τους, εξετάζοντας κυρίως τις περιοχές της Ασίας και της Αφρικής. Ηδη έχουμε χώρες προέλευσης, όπως η Ινδία και η Νιγηρία.
Παράλληλα, τα ΑΕΙ αναμόρφωσαν τον τρόπο παροχής της εκπαίδευσης, ενώ αναπροσάρμοσαν τη στρατηγική τους για την προσέλκυση ξένων φοιτητών. Ενδεικτικά, 240 ιδρύματα προσέφεραν online εναλλακτικές, 94 επέκτειναν την ημερομηνία των αιτήσεων, 22 προχώρησαν σε μείωση διδάκτρων και 13 άλλαξαν την ημερομηνία έναρξης των μαθημάτων.
Η Βρετανία
Χαρακτηριστικά, στη Βρετανία η πανεπιστημιακή εκπαίδευση αναμένεται να χάσει περίπου 2,5 δισ. λίρες το επόμενο έτος μόνο στα δίδακτρα, μαζί με την απώλεια 30.000 πανεπιστημιακών θέσεων εργασίας. Ο πανεπιστημιακός τομέας αναφέρει ότι έχει ήδη χάσει 790 εκατ. λίρες σε ακυρωμένες επιχειρηματικές δραστηριότητες, όπως συνέδρια, τροφοδοσία και διαμονή φοιτητών. Οι τελετές αποφοίτησης της άνοιξης και του καλοκαιριού 2020 έχουν αναβληθεί. Τα πανεπιστήμια έχουν προχωρήσει σε διαδικτυακή διδασκαλία και αξιολόγηση για να επιτρέψουν στους μαθητές να συνεχίσουν τις σπουδές τους από απόσταση. Οι αξιολογήσεις των φοιτητών ολοκληρώνονται διαδικτυακά στο σημείο που αυτό είναι δυνατό. Εναλλακτικές ρυθμίσεις θα γίνουν για αξιολογήσεις και εξετάσεις όπου οι διαδικτυακές ρυθμίσεις δεν είναι δυνατές. Υπάρχει προσανατολισμός ως προς μια συνδυαστική μέθοδο διά ζώσης και διαδικτυακής διδασκαλίας.
Το γενικότερο συμπέρασμα; Οπως αναφέρει στην «Κ» η κ. Καραμαλέγκου, πολλά ιδρύματα στοχεύουν να προωθήσουν την ποικιλομορφία ως προς την προσφορά των υπηρεσιών τους. Για παράδειγμα, θα παρέχεται η δυνατότητα διδασκαλίας σε διαφορετικές τοποθεσίες, θα υπάρχουν διαφορετικοί τύποι προγραμμάτων αλλά και διαφορετικά συστήματα εισαγωγής στα πανεπιστήμια. Παράλληλα, θα ενισχυθούν διαφορετικοί τρόποι διδασκαλίας και παράδοσης μαθημάτων, όπως για παράδειγμα η βιντεοσκόπηση διαλέξεων ώστε να διασφαλιστεί ότι όλοι οι φοιτητές (όπου κι αν βρίσκονται) θα έχουν πρόσβαση στα μαθήματα.
Tο αγγλόφωνο προπτυχιακό του ΕΚΠΑ και οι Κινέζοι
Η επιτυχής αντιμετώπιση της πανδημίας από τους Ελληνες και τα εγκωμιαστικά σχόλια στον διεθνή Τύπο για τη χώρα μας βοηθούν την προβολή στο εξωτερικό του πρώτου αγγλόφωνου προπτυχιακού στην Ελλάδα, στην Αρχαιολογία, Ιστορία και Λογοτεχνία της αρχαίας Ελλάδας από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. «Ασφαλώς η διεθνής κρίση επηρεάζει και το πρόγραμμά μας. Το θέμα παρακολουθείται με προσοχή και με συστηματική συλλογή στοιχείων για τα διεθνώς συμβαίνοντα. Βέβαια, οι υπεύθυνοι του προγράμματος βρίσκονται αντιμέτωποι με τη μεγάλη βιομηχανία της διεθνούς εκπαίδευσης και τους πανίσχυρους παίκτες, χωρίς να υπάρχει μια μακρόχρονη υποδομή και ανάλογα οικονομικά μέσα», παρατηρεί στην «Κ» για το θέμα η κ. Ελένη Καραμαλέγκου, πρόεδρος της διοικούσας επιτροπής του προγράμματος. Προσθέτει ότι στην περίοδο της κρίσης υπήρξαν νέες εγγραφές ξένων φοιτητών διαδικτυακά, ενώ ισχυρή ώθηση έδωσε η παρουσίασή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Τα πλεονεκτήματα του προγράμματος είναι –εκτός από την ηπιότερη εκδήλωση της πανδημίας στη χώρα μας– η εμπειρία του ΕΚΠΑ από τους Κινέζους φοιτητές με συμμετοχή στα προπτυχιακά προγράμματα της Φιλοσοφικής Σχολής. Ενδεικτικά, από τους 22 Κινέζους φοιτητές που είχαν εγγραφεί στη σχολή για το 2019-2020, επέλεξαν να παραμείνουν 21. Επίσης, βοήθησε η ετοιμότητα του ΕΚΠΑ για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση εν μέσω αναστολής λειτουργίας των ΑΕΙ (π.χ. άμεση μετάβαση σε online μαθήματα στη Φιλοσοφική Σχολή και στο Διδασκαλείο Νέας Ελληνικής Γλώσσας, τροποποίηση του προγράμματος των φοιτητών) και οι πολύ θετικές γνώμες φοιτητών, ιδρυμάτων και κυρίως γονέων. Μάλιστα, το ΕΚΠΑ χορηγεί 6 υποτροφίες σε ξένους αριστούχους υποψηφίους για το 2020-2021.
Και όπως τονίζει η κ. Καραμαλέγκου, «μπορούμε να πούμε ότι δεν έχει μόνο χτιστεί ένα αξιόλογο και πρωτοπόρο αγγλόφωνο προπτυχιακό πρόγραμμα στη Φιλοσοφική Αθηνών, αλλά έχουν τεθεί και οι βάσεις για αντίστοιχες σπουδές στο ΑΕΙ και στην ελληνική ανώτατη εκπαίδευση γενικότερα».
