Περιμένοντας το Νόμο για την Επαγγελματική Εκπαίδευση
Κωνσταντίνος Αδριανουπολίτης Εκπαιδευτικός – Ερευνητής
Ο Νόμος για την Επαγγελματική Εκπαίδευση, την Επαγγελματική Κατάρτιση και την Διά Βίου Μάθηση, ο οποίος προ πολλού έχει ανακοινωθεί ότι έρχεται σύντομα στη Βουλή προς νομοθέτηση, δεν έχει ούτε καν ανακοινωθεί και δεν έχει τεθεί σε διαβούλευση.
Θυμίζουμε ότι στην εκδήλωση του ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ η οποία έγινε στις 6 Σεπτεμβρίου 2019 στο Τελόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του ΑΠΘ, ο Γενικός Γραμματέας ΕΕΚ και ΔΒΜ του Υ.ΠΑΙ.Θ. κ. Γεώργιος Βούτσινος δήλωσε ό,τι «Το κυβερνητικό πρόγραμμα της ΝΔ, σε ότι έχει να κάνει με την Επαγγελματική Εκπαίδευση, την Επαγγελματική Κατάρτιση και την Δια Βίου Μάθηση, το πρόγραμμα αυτό θα έρθει προς νομοθέτηση το αργότερο πιστεύω μέχρι το Νοέμβριο (του 2019)»
Σε λίγες μέρες συμπληρώνεται ένας χρόνος από τη δήλωση αυτή και δεν έχει ανακοινωθεί οτιδήποτε σχετικά με το Σ/Ν!
Αξιοπερίεργο δε είναι ότι το Σχέδιο του επικείμενου Νόμου τηρείται ως επτασφράγιστο μυστικό.
Πρόσφατα η Υπουργός Παιδείας ζήτησε με επιστολή της προς τους Εκπροσώπους των Κοινοβουλευτικών Ομάδων της Αντιπολίτευσης, να προσέλθουν σε συζήτηση σχετικά με τις επικείμενες αλλαγές στην Επαγγελματική Εκπαίδευση την Κατάρτιση και την ΔΒΜ, αλλά δεν προσήλθαν εκπρόσωποι κανενός Κόμματος.
Η αιτία της άρνησης ήταν ότι η συζήτηση δεν θα γινόταν στο συγκεκριμένο Σ/Ν, το οποίο δεν θα εμφανιζόταν, αλλά σε κάποιες βασικές θέσεις για την ΕΕΚ και την ΔΒΜ, οι οποίες αναφέρονται στο κυβερνητικό πρόγραμμα της ΝΔ, έχουν αναφερθεί στο Τελόγλειο Ίδρυμα τον Σεπτέμβριο του 2019, σε αποσπασματικές δηλώσεις της ηγεσίας του Υ.ΠΑΙ.Θ. και σε δημοσιεύματα του έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου.
Φαίνεται ότι η ατζέντα διαλόγου κρίθηκε από τα Κόμματα προσχηματική και γι΄αυτό δεν προσήλθαν σε διάλογο.
Η πρώτη εκτίμηση την οποία μπορεί να κάνει κάποιος για την τακτική της απόκρυψης του Σ/Ν είναι ότι περιλαμβάνει ριζοσπαστικές αλλαγές, οι οποίες θα συναντήσουν σφοδρές αντιδράσεις και αναμένεται η κατάλληλη στιγμή για την ανακοίνωση.
Ωστόσο, μελετώντας το προεκλογικό κυβερνητικό πρόγραμμα της ΝΔ του 2018, τις έως τώρα ρυθμίσεις και λαμβάνοντας υπόψη αποσπασματικές δημοσιεύσεις στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο θα μπορούσαμε να κάνουμε τις εξής διαπιστώσεις:
- Ο Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός, ο οποίος έχει μεγάλη σπουδαιότητα για την ενημέρωση των μαθητών, προκειμένου να επιλέξουν τον τύπο λυκείου που θα ακολουθήσουν και όχι μόνο, ενώ είχε προαναγγελθεί ότι θα γίνει ουσιαστικός ΣΕΠ εν τούτοις έχει καταργηθεί.
- Στο κεφάλαιο «Οι προτεραιότητες της εκπαιδευτικής μας πολιτικής» του κυβερνητικού προγράμματος του 2018 γίνεται αναφορά για «ασφαλές σχολικό περιβάλλον».
Για το ασφαλές σχολικό περιβάλλον, το οποίο επικρατεί σήμερα δεν χρειάζονται σχόλια, διότι έχουν γνώση οι πάντες για τα πολυπληθή τμήματα, τις μάσκες, τις καταλήψεις κ.λ.π.
Το ασφαλές σχολικό περιβάλλον έχει ιδιαίτερη σημασία για τα ΕΠΑ.Λ., διότι κατά την πραγματοποίηση των εργαστηριακών ασκήσεων είναι δύσκολο να τηρηθούν οι αποστάσεις, η τηλεκπαίδευση συναντά σοβαρά εμπόδια όσον αφορά στην απόκτηση χειρωνακτικών δεξιοτήτων, έχει επεκταθεί η συνδιδασκαλία εκτός γενικών μαθημάτων και σε μαθήματα ειδικότητας εις βάρος της ποιότητας της εκπαίδευσης για λόγους οικονομίας, και επιπλέον δεν τηρείται πάντα η προβλεπόμενη αναλογία διδασκόντων και διδασκομένων, λόγω έλλειψης προσωπικού. Ένα άλλο σοβαρό στοιχείο για την ασφάλεια στο σχολικό περιβάλλον είναι το γεγονός ότι στα ΕΠΑ.Λ. το 25% των μαθητών (πάνω από 20.000) είναι εργαζόμενοι και φοιτούν στα εσπερινά ΕΠΑ.Λ. Το γεγονός ότι οι μαθητές αυτοί από τον εργασιακό τους χώρο μεταβαίνουν στον σχολικό χώρο, χρησιμοποιώντας αρκετοί τις συγκοινωνίες, εκτίθενται σε επιπλέον κινδύνους της πανδημίας.
Και εδώ δεν δίνεται η δυνατότητα διαχωρισμού των πολυπληθών τμημάτων, δεδομένου ότι στο εσπερινό ωράριο υπάρχουν πολλές κενές αίθουσες.
- Το Υ.ΠΑΙ.Θ. δεν φαίνεται να ενισχύει το ρόλο του ΕΠΑ.Λ. ως σχολείο, το οποίο αποβλέπει τόσο στην διέξοδο προς την αγορά εργασίας, όσο και στην συνέχιση προς τις σπουδές της Ανώτατης Εκπαίδευσης.
Οι ανακοινώσεις του Υ.ΠΑΙ.Θ. συγχέουν σκόπιμα την Επαγγελματική Εκπαίδευση με την Κατάρτιση, η οποία είναι εκτός του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος και απευθύνεται σε εργατικό δυναμικό χωρίς την διέξοδο σε επιπλέον σπουδές.
- Δεν γίνονται ανακοινώσεις για το πρόγραμμα ΜΝΑΕ, το οποίο αποτελεί μέτρο αναβάθμισης για τα ΕΠΑ.Λ. Δεν γίνεται η ενημέρωση προς το ευρύτερο κοινό από τα κρατικά κανάλια για τα ΕΠΑ.Λ., όπως παλαιότερα, δεν γίνονται εκθέσεις έργων μαθητών ΕΠΑ.Λ. στο σταθμό του μετρό του συντάγματος, όπως παλαιότερα.
Η αναβάθμιση των ΕΠΑ.Λ. όχι μόνο δεν αποτελεί πρωταρχικό στόχο για την Κυβέρνηση, τουναντίον η έμπρακτη, κατά τη γνώμη μας, απαξίωσή τους είναι γεγονός.
Η αποτυχημένη απόπειρα του Υ.ΠΑΙ.Θ. να νομοθετήσει το ηλικιακό όριο των 17 ετών στις εγγραφές των ΕΠΑ.Λ., η οποία προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων, είναι χαρακτηριστική των προθέσεων για υποβάθμιση του ΕΠΑ.Λ. και μετατροπή του σε υβρίδιο κατάρτισης. Οι ανακοινώσεις του Υ.ΠΑΙ.Θ. ότι το ΕΠΑ.Λ. θα πρέπει να γίνει «συνειδητή επιλογή και εργαλείο απασχόλησης για πολλούς» είναι χαρακτηριστικές. Δεν αναφέρεται πουθενά ότι το ΕΠΑ.Λ. θα πρέπει να γίνει συνειδητή επιλογή και εργαλείο προς την απασχόληση και τις πανεπιστημιακές σπουδές!
- Ο θεσμός των Διετών στα ΑΕΙ, ο οποίος ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκός για τα ΕΠΑ.Λ. δεν καταργείται ούτε και ενεργοποιείται.
Η αρχική ανακοίνωση του Υ.ΠΑΙ.Θ. τον Αύγουστο του 2019 ότι δεν καταργούνται, αλλά αναστέλλεται η λειτουργία τους, διότι τα ΑΕΙ δεν ήταν προετοιμασμένα, αφήνει να εννοηθεί ότι αφού θα γίνει η κατάλληλη προετοιμασία θα λειτουργήσουν.
Όμως κανενός είδους προετοιμασία μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει για τα Διετή και η για δεύτερη χρονιά αναστολή λειτουργίας τους σημαίνει ότι δεν λειτουργούν, απλά παραπέμπονται στις καλένδες.
- Η μαθητεία του ΕΠΑ.Λ. η οποία θα πρέπει και αυτή να καταστεί ένα εργαλείο απασχόλησης για πολλούς, δεν παρουσιάζει ανοδική πορεία, αλλά καθοδική, σε ότι αφορά τον αριθμό των μαθητευομένων.
Για ποιο λόγο οι μεγάλες βιομηχανίες και επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα δεν δίνουν θέσεις μαθητείας; Ο Πρωθυπουργός και η πολιτική ηγεσία του Υ.ΠΑΙ.Θ. έχουν επαφές και συνεργασίες με ΣΕΒ, ΣΕΤΕ κ.λπ. Γιατί δεν τους ζητούν να πάρουν μαθητευόμενους;
- Δημοσιευμένες ειδήσεις, οι οποίες δεν έχουν διαψευσθεί, αναφέρουν ότι τα ΕΠΑ.Λ. τα ΙΕΚ, οι Σχολές ΟΑΕΔ κ.λ.π. θα μεταφερθούν στις περιφέρειες. Εάν αληθεύουν τα δημοσιεύματα αυτά, τότε δημιουργείται πλήθος ερωτημάτων όπως:
α) Είναι ικανές οι περιφέρειες να δεχτούν και να φέρουν εις πέρας αυτούς τους δύσκολους θεσμούς, με ποια στελέχη, με ποιες υποδομές;
Τα ΕΠΑ.Λ. θα ανήκουν στις Διευθύνσεις Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ή όχι;
β) Για ποιο λόγο εκτός της Κατάρτισης θα μεταφερθεί και η Επαγγελματική Εκπαίδευση, τα ΕΠΑ.Λ., ένας δύσκολος θεσμός στις περιφέρειες;
Είναι δυνατόν οι Περιφερειάρχες και οι Δήμαρχοι να αναλάβουν τέτοιο έργο;
γ) Οι εκπαιδευτικοί από ποιόν θα προσλαμβάνονται και με ποιες διαδικασίες, θα έχουν οργανικές θέσεις ή θα είναι περιφερόμενοι, από ποιόν θα μισθοδοτούνται; Υπάρχει περίπτωση εκπαιδευτικοί να μείνουν χωρίς διδακτικό ωράριο και ξαναζήσουμε μέρες του 2013;
δ) Εάν πρόκειται για πραγματική αποκέντρωση της εκπαίδευσης, για ποιο λόγο δεν αποκεντρώνονται και άλλες δομές, της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, οι οποίες δεν παρουσιάζουν δυσκολίες όπως τα ΕΠΑ.Λ. και επιλέγεται το δυσκολότερο μέρος της Εκπαίδευσης τα ΕΠΑ.Λ.;
ε) Ποιος θα είναι ο ρόλος της Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης;
στ) Έχουν σκεφθεί οι ιθύνοντες ότι όταν ανακοινωθούν οι αλλαγές αυτές είναι πιθανόν να προκαλέσουν σφοδρές αντιδράσεις, οι οποίες είναι δυνατόν να προκαλέσουν νέες καταλήψεις, στο χώρο της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης;
Έντονη ανησυχία επικρατεί στο χώρο των εκπαιδευτικών της ΤΕΕ μήπως επαναληφθεί παραλλαγμένο το 2013.
Τώρα που τα ΕΠΑ.Λ. προσπαθούν να βρουν έναν καλύτερο βηματισμό και βρίσκονται σε ανοδική πορεία, για ποιο λόγο το Υ.ΠΑΙ.Θ. δεν ανακοινώνει ευνοϊκά μέτρα για τα σχολεία αυτά; Τα ΕΠΑ.Λ. δεν αποτελούν τον κύριο κορμό της ΕΕΚ; Τα ΕΠΑ.Λ. δεν οδηγούν στην αγορά εργασίας και δεν αποτελούν το θεμέλιο της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης;
Για να γίνει το ΕΠΑ.Λ. συνειδητή επιλογή και εργαλείο απασχόλησης για πολλούς, θα πρέπει να έχει και περισσότερες ειδικότητες. Όταν μειώνονται οι ειδικότητες μειώνεται ταυτόχρονα και ο αριθμός εκείνων που θα το έχουν ως συνειδητή επιλογή.
Εάν η κυβέρνηση και το Υ.ΠΑΙ.Θ. επιθυμούν πράγματι να αναβαθμίσουν την Επαγγελματική Εκπαίδευση και τα ΕΠΑ.Λ., είναι απαραίτητο να ενισχύσουν το ρόλο τους ως σχολείο το οποίο οδηγεί στην αγορά εργασίας (με επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, την έκδοση νέων προγραμμάτων σπουδών, διδακτικών βιβλίων, εργαστηριακού εξοπλισμού, εφαρμογή προγραμμάτων παρόμοια με τα προγράμματα ΔΑΙΔΑΛΟΣ και ΤΕΧΝΟΜΑΘΕΙΑ κ.λ.π.) και ως το σχολείο το οποίο οδηγεί και σε πανεπιστημιακές σπουδές (με έκδοση κατάλληλων βιβλίων γενικής παιδείας, με εφαρμογή από το Γυμνάσιο ουσιαστικού ΣΕΠ, και με αύξηση του ποσοστού εισαγωγής στα ΑΕΙ κ.λ.π.;).
Εάν υπάρχει σε κάποιους η πεποίθηση ότι θα προστρέξουν οι μαθητές στο ΕΠΑ.Λ. επειδή θα δημιουργηθούν καλύτερες προϋποθέσεις για την έξοδο προς την αγορά εργασίας, και με μόνο αυτό το κριτήριο, ας μας επιτραπεί η λαϊκή ρήση «είναι βαθιά νυχτωμένοι». Τα πέτρινα χρόνια των μνημονίων δεν απέδειξαν κάτι τέτοιο, τα ποσοστά μαθητών στην Επαγγελματική Εκπαίδευση παρέμειναν σχεδόν τα ίδια.
Εν κατακλείδι, είναι πάντως αξιοπερίεργο πως έχει δημιουργηθεί η πεποίθηση ότι οι Περιφερειάρχες και οι Δήμαρχοι θα χειριστούν καλύτερα το θεσμό των ΕΠΑ.Λ.
Ίδωμεν
