Γράφει ο Δρ Νίκος Παύλου, Θεολόγος – Ιστορικός
Ο Ιησούς παίρνει αφορμή από τη γιορτή του γάμου και διηγείται την παραβολή των δέκα παρθένων. Δέκα κορίτσια, φίλες της νύφης και παράνυμφοι, κατά πάσα πιθανότητα, περιμένουν το γαμπρό, για να αρχίσει η γιορτή του γάμου. Πέντε από αυτές δεν έχουν φροντίσει να έχουν λάδι για τα λυχνάρια τους, ενώ οι υπόλοιπες έχουν. Επειδή αυτός αργεί να έλθει, νυστάζουν όλες και κοιμούνται. Τα μεσάνυχτα ο γαμπρός έρχεται απρόσμενα. Οι πέντε που δεν είχαν λάδι πήγαν να αγοράσουν. Ο γαμπρός όμως με αυτές που είχαν, μπαίνουν στη γιορτή του γάμου, κλείνει η πόρτα, και όταν έρχονται οι άλλες, είναι πολύ αργά γι’ αυτές. Δεν τους ανοίγουν και μένουν έξω από τη χαρά.
Ενώ η παραβολή μοιάζει να αφηγείται μία συνηθισμένη ιστορία, στην πραγματικότητα αυτό δε συμβαίνει. Πως είναι δυνατό ο γαμπρός να αργεί τόσο πολύ, ώστε αυτοί που τον περιμένουν να κουραστούν σε τέτοιο σημείο, ώστε να κοιμηθούν; Και τα κορίτσια που είχαν επιφορτιστεί να τον προϋπαντήσουν, προφανώς γνώριζαν τα καθήκοντά τους. Άρα ήξεραν ότι έπρεπε να έχουν λάδι για τα λυχνάρια τους, μιας και ο νυμφίος, όπως φαίνεται, θα ερχόταν οπωσδήποτε νύκτα. Όσον αφορά όμως το ζήτημα της προμήθειας του λαδιού μέσα στην νύχτα, αυτό δείχνει να μην αποτελεί πρόβλημα, μιας και ο γάμος, όπως υπονοείται από τον Ιησού, ήταν τόσο σπουδαίος, που τους κρατούσε όλους ξάγρυπνους.
Το ζήτημα βεβαίως έχει να κάνει με τη γενικότερη στρατηγική των παραβολών, και το στόχο που είχαν. Αυτός ήταν κυρίως η συγκέντρωση της προσοχής των αποδεκτών των παραβολών σε καίρια σημεία τους, που αφορούσαν την είσοδο στη Βασιλεία του Θεού . Επομένως η παραβολή δε μπορεί να ήταν μία συνηθισμένη ιστορία, αφού αναφέρεται σε μία τελείως διαφορετική πραγματικότητα, από αυτές που υπάρχουν στο δικό μας κόσμο, τη Βασιλεία του Θεού.
Κάτω λοιπόν από αυτό το πρίσμα κατανοείται και η παραβολή των δέκα παρθένων. Ο Ιησούς δεν αφηγείται ένα επεισόδιο από κάποιον γάμο, που θα μπορούσε να εκληφθεί ως συνηθισμένο. Με αυτό τον τρόπο κεντρίζει όμως το ενδιαφέρον των ακροατών του και επικεντρώνει το ενδιαφέρον τους στα σημεία που πρέπει να προσέξουν.
Στη συγκεκριμένη παραβολή ο Ιησούς καθορίζει στην αρχή το γεγονός στο οποίο αναφέρεται η παραβολή και στο τέλος της το σκοπό του. Ο Ματθαίος –στο ιδιαίτερο υλικό του οποίου ανήκει – χρησιμοποιώντας στην αρχή τη λέξη «τότε» συνδέει αυτά που θα πει στη συνέχεια με το προηγούμενο κεφάλαιο και τον εσχατολογικό λόγο του Ιησού. Άρα οι αναγνώστες του γνωρίζουν ότι η παραβολή έχει ειπωθεί για έναν συγκεκριμένο λόγο: Να μιλήσει για τον ερχομό της Βασιλείας του Θεού. Ενώ με την τελευταία πρόταση κατανοούν ποιο είναι το δικό τους καθήκον: Να αγρυπνούν, γιατί δε γνωρίζουν ούτε την ημέρα ούτε την ώρα που θα έρθει ο Υιός του Ανθρώπου.
Σημαντικό είναι το ζήτημα αν ο Ματθαίος με την παραβολή ήθελε να αντιμετωπίσει μία κρίση της κοινότητάς του. Σε αυτή την περίπτωση η παραβολή συνδέεται με τους στίχους 24,12-13 (: Κι επειδή θα πληθύνει η κακία, η αγάπη θα ψυχρανθεί. Όποιος όμως μείνει σταθερός ως το τέλος, θα σωθεί) , και ο ευαγγελιστής, παραθέτοντάς την, θέλει να τονίσει την ανάγκη των έργων, σαν απαραίτητη προϋπόθεση της εγρήγορσης για τον ερχομό του Μεσσία.
***
Η παραβολή των δέκα παρθένων ανήκει στις παραβολές της ετοιμότητας του κεφαλαίου 25 του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου. Προϋπόθεση για την ερμηνεία της είναι η σύνδεσή της με τον εσχατολογικό λόγο του ευαγγελιστή, καθώς και με τα ιστορικά γεγονότα του δεύτερου μισού του 1ου αι. μ.Χ.
Η εποχή που γράφτηκε το ευαγγέλιο του Ματθαίου ήταν πολύ δύσκολη για την κοινότητα του Ευαγγελιστή. Μετά την αποτυχημένη επανάσταση του 66-70 μ.Χ. και την πτώση της Ιερουσαλήμ, η αβεβαιότητα και ο φόβος ήταν τα βασικά συναισθήματα που κυριαρχούσαν στην ιουδαϊκό έθνος, ενώ το ερώτημα, που αυθόρμητα έβγαινε, αφορούσε την αιτία, για την οποία ο Θεός παίδευε τον περιούσιο λαό του.
Αυτή η ζοφερή κατάσταση αντανακλάται σε πολλά σημεία των Ευαγγελίων. Ειδικά στο Ματθαίο, οι εικόνες που χρησιμοποιεί στο εσχατολογικό κεφάλαιο 24 για να περιγράψει την καταστροφή του κόσμου και τον ερχομό του Υιού του Ανθρώπου, έχουν επηρεαστεί από τα τραγικά γεγονότα του Ιουδαϊσμού, που ήταν πολύ πρόσφατα.
Η παραβολή των δέκα παρθένων που ακολουθεί αμέσως μετά το κεφάλαιο 24, καθώς και το υπόλοιπο υλικό του κεφαλαίου 25, αποβλέπουν να αναδείξουν την εγρήγορση για την Παρουσία του Κυρίου, ως βασική αρετή του μέλους της χριστιανικής κοινότητας. Η ετοιμότητα είναι βασική αρετή του χριστιανισμού, και αναδεικνύεται και στην πατερική παράδοση. Αυτή όμως πρέπει να συνοδεύεται από τα καλά έργα και να μην είναι μία στείρα άρνηση του κόσμου και μία παραίτηση από τον αγώνα για την καλυτέρευση της καθημερινότητας. Η κεντρική έννοια της παραβολής είναι πως δεν αρκεί μόνο η αναμονή του Κυρίου, αλλά η λαχτάρα γι’ αυτόν θα πρέπει να αποδεικνύεται με τα έργα. Παράλληλα η καθυστέρηση της Παρουσίας δεν πρέπει να οδηγεί σε παραίτηση από τον αγώνα για τη ζωή, αλλά θα πρέπει να υπάρχει συνεχής προσπάθεια για να αλλάξει ο κόσμος.
Στην πραγματικότητα η παραβολή των δέκα παρθένων είναι μία προτροπή του Ματθαίου για συνεχή προσπάθεια και πρόοδο, και μία πολεμική εναντίον ανιστορικών αντιλήψεων , που ήδη είχαν αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους μέσα στις χριστιανικές κοινότητες, και δίδασκαν την παραίτηση από τον αγώνα για τη ζωή, και την αδράνεια. Το φαινόμενο το είχε επισημάνει και ο Απόστολος Παύλος στην εκκλησία της Θεσσαλονίκης και το καταπολεμάει στην Β΄ προς Θεσσαλονικείς επιστολή.
Ο Ματθαίος λοιπόν αναδεικνύεται και πάλι δάσκαλος και θεολόγος της κοινότητάς του, που δίνει το όραμα για το μέλλον . Αυτό στην παραβολή των δέκα παρθένων, το συνδέει άμεσα με το παρόν. Η ζωή στο «εδώ και τώρα» είναι το κριτήριο για τη μελλοντική θέση στη Βασιλεία του Θεού. Επομένως η υπενθύμιση για την εγρήγορση που συνοδεύεται με τα έργα θεωρείται απαραίτητη από τον Ευαγγελιστή.
