Όταν τον Ιανουάριο του 1948 στο Πάλομαρ της Καλιφόρνιας εγκαινιαζόταν το μεγαλύτερο τότε (και επί 45 χρόνια) τηλεσκόπιο του κόσμου, με διάμετρο κατόπτρου 5 μέτρων, όλοι πίστευαν ότι είχαμε φτάσει στα όρια πια της τεχνολογίας και ότι η κατασκευή μεγαλύτερων κατόπτρων για τηλεσκόπια δεν ήταν πλέον δυνατή
Επιπλέον οι φωτογραφικές μηχανές του αποτυπώνουν τις οπτικές και υπέρυθρες ακτινοβολίες με μεγαλύτερη ευκρίνεια, ενώ τα όργανα που διαθέτει είναι ανώτερης ποιότητας των οργάνων του HST επιτρέποντάς του έτσι να κάνει πολύ καλύτερες παρατηρήσεις διαφόρων αντικειμένων σε αποστάσεις δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Η διακριτική του ικανότητα είναι τόσο μεγάλη ώστε μπορεί να φωτογραφίζει μία μπάλα ποδοσφαίρου σε απόσταση 550 χιλιομέτρων, με αποτέλεσμα να διακρίνει άστρα μέχρι και 100 φορές πιο αμυδρά από αυτά που βλέπει το HST και δέκα δισεκατομμύρια φορές πιο αμυδρά από αυτά που βλέπουμε με γυμνό μάτι. Ενας πραγματικά ιδανικός παρατηρητής στην ανακάλυψη και μελέτη των πρώτων άστρων και γαλαξιών που δημιουργήθηκαν μετά τη Μεγάλη Εκρηξη που γέννησε το σύμπαν. Πρόκειται επιπλέον να ασχοληθεί και με τη διερεύνηση της εξέλιξης των γαλαξιών, τη παραγωγή των χημικών στοιχείων στα άστρα, καθώς και με τον υπολογισμό της μορφής (γεωμετρίας) που έχει το σύμπαν και της διανομής της σκοτεινής ύλης σε αυτό.
Το ταξίδι για να φτάσουμε μέχρις εδώ ξεκίνησε πριν από περίπου 400 χρόνια, αφού το πρώτο τηλεσκοπικό όργανο παρουσιάστηκε επίσημα τον Οκτώβριο του 1608, από τον Ολλανδό Χανς Λιπερσέι. Δεκάδες τέτοια όργανα κατασκευάστηκαν και πωλούνταν στην Ιταλία, στη Γερμανία και στη Γαλλία την επόμενη χρονιά, με τα οποία ο καθένας μπορούσε να δει απόμακρα αντικείμενα να φαίνονται πλησιέστερα. Παρ’ όλα αυτά, αυτός που έδωσε στο τηλεσκόπιο τη μεγάλη φήμη του ήταν ο Ιταλός μαθηματικός Γαλιλαίος Γαλιλέι. Με τη βοήθεια των μικρών του τηλεσκοπίων ο Γαλιλαίος ανακάλυψε τους τέσσερις μεγαλύτερους δορυφόρους του Δία, επιβεβαιώνοντας επιστημονικά το γεγονός ότι η Γη δεν είναι το κέντρο του σύμπαντος, ενώ άνοιγε ταυτόχρονα την εποχή της τεχνολογίας και της επιστημονικής επανάστασης. Στη συνέχεια ανακάλυψε και σχεδίασε τα διάφορα σεληνιακά χαρακτηριστικά και τα διαχώρισε σε βουνά, κρατήρες και «θάλασσες», ενώ αργότερα (το 1611) είδε τις φάσεις της Αφροδίτης και στη φωτόσφαιρα του Ηλίου τις σκοτεινές του κηλίδες.
Το James Webb Space Telescope φέρει το όνομα του διοικητή της NASA κατά την προετοιμασία του προγράμματος «Απόλλων» (1961-1968).
Στρέφοντας το τηλεσκόπιό του στη ζώνη του γαλαξία, χιλιάδες νέα άστρα που ήταν αόρατα με γυμνό μάτι ξεχώρισαν μπρος στα μάτια του. Αντιλήφθηκε έτσι σωστά ότι ο πραγματικός λόγος που τα άστρα φαίνεται να παραμένουν στους σταθερούς σχηματισμούς των αστερισμών είναι γιατί, σε σύγκριση με τους πλανήτες, τα άστρα βρίσκονται σε τεράστιες αποστάσεις από εμάς. Το εκκλησιαστικό κατεστημένο της εποχής, ωστόσο, δεν μπόρεσε να ανεχθεί τις νέες ανακαλύψεις. Γι’ αυτό ο Γαλιλαίος καταδιώχτηκε και υπό την απειλή βασανιστηρίων αναγκάστηκε να απαρνηθεί τις ιδέες του και να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του φυλακισμένος στο σπίτι του μέχρι που πέθανε το 1642, σε ηλικία 78 ετών. Οι νέες ιδέες όμως διαδόθηκαν παντού σαν πυρκαγιά. Και στο τέλος ακόμη και η Εκκλησία κατάλαβε ότι ούτε οι αφορισμοί, ούτε το κάψιμο των βιβλίων, ούτε οι απειλές, ούτε οι εκτελέσεις μπορούσαν να σταματήσουν η εξάπλωση των νέων γνώσεων.
Κι έτσι σήμερα με τη βοήθεια των διαστημικών μας τηλεσκοπίων, όπως είναι το JWST, οι αστρονόμοι και οι αστροφυσικοί προσπαθούν να αποκαλύψουν τα μυστικά της φύσης και να γίνουν μάρτυρες του εξελισσόμενου δράματος των ουρανών που ξετυλίγεται μπροστά τους. Ενός δράματος που έχει σκηνικό το σύμπαν, ηθοποιούς τα φαινόμενα του ουρανού και πλοκή την ιστορία της φύσης.
* Ο κ. Διονύσης Π. Σιμόπουλος είναι διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου.
