Ο Έλληνας καθηγητής του περίβλεπτου αμερικανικού ιδρύματος εξηγεί πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη αλλάζει την εκπαιδευτική διαδικασία και οραματίζεται, μέσω αυτής, να διδάξει ένα δισεκατομμύριο φοιτητές
Κοινωνοί ενός φιλόδοξου οράματος έγιναν οι 300 και πλέον άνθρωποι που συνέρρευσαν το ζεστό απόγευμα της 9ης Ιουλίου στην αίθουσα εκδηλώσεων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) για να ακούσουν ζωντανά τον καθηγητή του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ) Δημήτρη Μπερτσιμά.
Βλέπετε, ο κορυφαίος επιστήμονας οραματίζεται να αλλάξει τον κόσμο μέσω της εκπαίδευσης και με «μοχλό» την Τεχνητή Νοημοσύνη!
Η Ιστορία αποδεικνύει ότι όντως η εκπαίδευση έχει τη δύναμη να αλλάζει τον κόσμο, φαίνεται όμως ότι η παράμετρος της Τεχνητής Νοημοσύνης (Artificial Intelligence, AI), αλλάζει εντελώς την ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία και επιτρέπει σε ανθρώπους όπως ο Δημήτρης Μπερτσιμάς όχι απλώς να ονειρεύονται αλλά και να υλοποιούν πράγματα τα οποία θα φαίνονταν εντελώς ουτοπικά μόλις μερικά χρόνια νωρίτερα.
Από το όραμά του αρχίσαμε και την κατ’ ιδίαν συζήτησή μας την επόμενη ημέρα στο κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας όπου διέμενε.
«Στη διάρκεια της σταδιοδρομίας μου 40 χρόνων στο ΜΙΤ έχω εκπαιδεύσει περί τους 15.000 φοιτητές και έχω επιβλέψει 103 διδακτορικές διατριβές. Δεν είναι ευκαταφρόνητα αυτά τα νούμερα, αλλά δεν έχουν και τεράστια επίδραση στον κόσμο. Οπως διαπίστωσα όμως το 2013 όταν άρχισα το διαδικτυακό μάθημα (MOOC) “The Analytics Edge”, μέσα σε μια δεκαετία το μάθημα το πήραν ένα εκατομμύριο φοιτητές.
Η διαδικτυακή εκπαίδευση έχει μεγάλη εμβέλεια και η δυναμική τής ΑΙ είναι τεράστια: Σκεφτείτε ότι το Chat GPΤ έφτασε σε εκατό εκατομμύρια ανθρώπους σε διάστημα δύο μηνών, ενώ η τηλεφωνία χρειάστηκε εβδομήντα πέντε χρόνια για να φτάσει σε εκατό εκατομμύρια ανθρώπους. Είχα λοιπόν την ιδέα, στα επόμενα δέκα χρόνια, να εκπαιδεύσουμε ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους μέσω της πλατφόρμας Universal Learning. Δηλαδή να εκπαιδεύσουμε έναν στους οκτώ κατοίκους του πλανήτη»!
Μπορεί ο αριθμός αυτός να φαντάζει απίστευτος, αλλά ο συνομιλητής μας τα έχει σκεφτεί και οργανώσει όλα: «Το ΜΙΤ διαθέτει παράδοση στη διαδικτυακή εκπαίδευση, διαθέτει τις κατάλληλες υποδομές και τώρα έχω εγώ το όραμα. Ξέρω ότι είναι φιλόδοξο, αλλά δεν είναι εξωπραγματικό» μας λέει προσθέτοντας ότι το εγχείρημα υποστηρίζεται από ένα προσωπικό 200 ατόμων και προς το παρόν εμπλέκεται σε αυτό το 3% των καθηγητών του ΜΙΤ, ενώ αναμένεται να εμπλακούν περισσότεροι καθώς στην πλατφόρμα θα προστίθενται περισσότερα επιστημονικά πεδία. Η πλατφόρμα θα ανοίξει το φθινόπωρο και το πρώτο πεδίο «θα είναι η ΑΙ, το επόμενο η βιολογία και στη συνέχεια το κλίμα, η ενέργεια, η υγεία, η βιομηχανική παραγωγή, και ελπίζω να έχουμε και ανθρωπιστικές επιστήμες».
Παρότι τα πρώτα μαθήματα θα είναι στην αγγλική γλώσσα, ετοιμάζεται ένα σύστημα μετάφρασης – με τη βοήθεια της ΑΙ βεβαίως – σε 10 γλώσσες, μεταξύ των οποίων τα ισπανικά, τα γερμανικά, τα ιαπωνικά, τα κινεζικά και τα Χίντι, «πράγμα που θα διευκολύνει την πρόσβαση σημαντικά περισσότερων ανθρώπων. Για τον ίδιο σκοπό η πλατφόρμα θα είναι συμβατή με κινητά τηλέφωνα, δεδομένου ότι στις αφρικανικές κυρίως χώρες λίγοι άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε υπολογιστή, αλλά σχεδόν όλοι διαθέτουν κινητό τηλέφωνο» μας λέει ο έλληνας καθηγητής, ο οποίος εκτός από τον ενθουσιασμό του κομίζει στο φιλόδοξο Universal Learning και την πολυετή εμπειρία του στην εκπαίδευση: «Ως καθηγητής στο ΜΙΤ, διδάσκω κάθε χρόνο πολύ ευφυή παιδιά. Ομως κάθε παιδί μαθαίνει διαφορετικά. Ετσι, η πλατφόρμα θα διαθέτει ψηφιακούς εκπαιδευτές οι οποίοι θα απαντούν στα εξειδικευμένα ερωτήματα που θα θέτουν οι εκπαιδευόμενοι».
Πάθος για τη διδασκαλία
Δεν είναι διόλου τυχαίο το γεγονός ότι το όραμα του Universal Learning προήλθε από τον Δημήτρη Μπερτσιμά, ο οποίος εκτός από αναπληρωτής κοσμήτορας Επιχειρηματικής Ανάλυσης, καθηγητής Διοίκησης στην έδρα Boeing Leaders for Global Operations και καθηγητής Επιχειρησιακής Ερευνας στη Σχολή Διοίκησης Sloan του MIT είναι και αντιπρύτανης Ανοικτής Μάθησης (Open Learning) του περίβλεπτου πανεπιστημιακού ιδρύματος των ΗΠΑ.
Βλέπετε, από όλα τα καθήκοντά του αυτό που αγαπά περισσότερο είναι το να εκπαιδεύει νέους ανθρώπους. «Εγινα καθηγητής επειδή μου αρέσει η έρευνα αλλά περισσότερο επειδή θέλω να βοηθώ τους ανθρώπους να μαθαίνουν. Απολαμβάνω την αλληλεπίδραση με τους φοιτητές μου και κυρίως με τους διδακτορικούς μου, στους οποίους αφιερώνω το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου μου και με τους οποίους είμαστε σαν οικογένεια.
Αντλώ πολλή ενέργεια αλλά και γνώση από αυτούς. Συνήθως πρόκειται για παιδιά που είναι 22-28 ετών, ευφυή, με έμφυτη περιέργεια. Και είναι ανοιχτά σε νέες ιδέες, δεν έχουν τις προκαταλήψεις που αποκτούμε εμείς οι μεγαλύτεροι στην πορεία του χρόνου» μας λέει χαμογελώντας.
Με στόχο έναν καλύτερο κόσμο
Πάντως, στην πορεία του χρόνου ο ίδιος ο Δημήτρης Μπερτσιμάς φαίνεται να έχει απαλλαγεί από κάποιες προκαταλήψεις! «Στα πρώτα χρόνια της σταδιοδρομίας μου ήθελα να εντυπωσιάσω τους ανωτέρους μου, να δείξω τις ικανότητές μου. Σύντομα όμως ένιωσα ότι αν επρόκειτο να καταπιαστώ με κάποιο πρόβλημα, η επίλυσή του θα έπρεπε να βοηθά στο να γίνει καλύτερος ο κόσμος μας.
Πιστεύω ακράδαντα ότι μόνο τότε έχει αξία η έρευνα, και αυτό προσπαθώ να εμφυσήσω στους φοιτητές μου» μας είπε ο έλληνας επιστήμονας ο οποίος ειδικεύεται στη βελτιστοποίηση, δηλαδή, στην εξεύρεση – με τη βοήθεια αλγορίθμων – λύσεων σε προβλήματα του πραγματικού κόσμου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της προσέγγισης είναι η βελτιστοποίηση του συστήματος παροχής επισιτιστικής βοήθειας του World Food Program (wfp.org). Χάρη στη βελτιστοποίηση ο διεθνής οργανισμός πέτυχε να μοιράζει γεύματα σε 80 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε ημέρα με το ίδιο κόστος που μοίραζε γεύματα πριν σε 50 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε ημέρα.
Το μέλλον θα δείξει αν ο Δημήτρης Μπερτσιμάς καταφέρει να επιδράσει στις ζωές ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων. Μέχρι τότε, η συμβουλή που δίνει ο κορυφαίος επιστήμονας στα νέα παιδιά είναι να επιλέξουν να ασχοληθούν με κάτι που αγαπούν με πάθος και να βάζουν υψηλούς στόχους γιατί «ακόμη και αν δεν καταφέρουν να τους πετύχουν, θα έχουν επιτύχει κάτι καλό. Ετσι και εμείς, ακόμη και αν δεν φτάσουμε το δισεκατομμύριο, ακόμη και 200.000.000 άνθρωποι να εκπαιδευτούν με το Universal Learning, θα έχουμε πετύχει κάτι που αξίζει».
Οι αλγόριθμοι στην υπηρεσία του ανθρώπου
Τη δική του εκδοχή για την Τεχνητή Νοημοσύνη μάς έδωσε ο κ. Μπερτσιμάς: «Η ΑΙ δεν αρχίζει και τελειώνει με το ChatGPΤ! Η ΑΙ είναι η χρήση δεδομένων πολλαπλών μορφών, δηλαδή εικόνων, κειμένων, ήχων, tabular data (δεδομένα τα οποία μπορούν να καταχωριστούν σε πίνακες με στήλες και σειρές) για να κάνει κανείς ακριβείς προβλέψεις και να παίρνει αποφάσεις που είναι χρήσιμες στην κοινωνία, που δημιουργούν προστιθέμενη αξία» μας είπε ο έλληνας επιστήμονας διευκρινίζοντας ότι «αυτό είναι διαφορετικό από τη μηχανική μάθηση η οποία αξιοποιεί κυρίως tabular data, ενώ η ΑΙ ενσωματώνοντας όλων των ειδών τα δεδομένα προσιδιάζει στις ανθρώπινες ικανότητες.
Σκεφτείτε το: οι άνθρωποι αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο με τις πέντε αισθήσεις μας και η κρίση μας βασίζεται σε πολλαπλές προσλαμβάνουσες. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε στο Universal Learning». Αξίζει εδώ να διευκρινισθεί ότι η επιλογή του ονόματος Universal Learning δεν είναι τυχαία: περιγράφει ταυτόχρονα τη φιλοδοξία να εκπαιδεύσει ανθρώπους από όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης, αλλά και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της ΑΙ που περιγράφει ο συνομιλητής μας «παρά το γεγονός ότι η γνώση διαρθρώνεται κάθετα, υπάρχουν δηλαδή ξεχωριστά πεδία γνώσης (π.χ. Φυσική, Μαθηματικά, Φιλοσοφία, Νομική), ο πραγματικός κόσμος και τα προβλήματά του δεν λειτουργούν έτσι. Η ΑΙ διέρχεται οριζόντια σε όλες τις περιοχές γνώσης και ως εκ τούτου μπορεί να επιλύσει πραγματικά προβλήματα. Στην κυριολεξία δεν υπάρχει πτυχή της ζωής μας που να μη δέχεται την επίδραση της ΑΙ».
