Ο John Horgan διευθύνει το Center for Science Writings, Stevens Institute of Technology και είναι γνωστός για τα βιβλία του, με τίτλο «The End of Science» και «The End of War». Ένα από τα ζητήματα που τον απασχολούν και αποφάσισε να ευαισθητοποιήσει το κοινωνικό σύνολο είναι η σπουδαιότητα των ανθρωπιστικών σπουδών για την καλλιέργεια του ατόμου. Πιο συγκεκριμένα σε πρόσφατο άρθρο του, θίγει τη σημασία του να διδάσκονται και μαθήματα ανθρωπιστικής φύσης οι σπουδαστές των θετικών, οικονομικών και τεχνολογικών σχολών. Αναλυτικότερα υπογραμμίζει:
Ποιο είναι το νόημα των ανθρωπιστικών σπουδών; Το να σπουδάζεις φιλοσοφία, ιστορία, φιλολογία, και «χαλαρές» επιστήμες όπως η ψυχολογία και οι πολιτικές επιστήμες; H ανάγκη για απάντηση, σε αυτά τα ερωτήματα, έχει αρχίσει να αυξάνεται, τελευταία, καθώς η ενασχόληση με τις ανθρωπιστικές σπουδές μειώνεται απότομα. Σύμφωνα με αναλύσεις, ο αριθμός των Αμερικανών σπουδαστών στους ανθρωπιστικούς κλάδους έχει μειωθεί, από 20% την δεκαετία του 1960, στο 5% στη σύγχρονη εποχή. Ένας από τους κυβερνήτες, μάλιστα, επιδοκίμασε την τάση αυτή λέγοντας ότι τα σχολεία της πολιτείας θα έπρεπε «να παράγουν περισσότερους ηλεκτρολόγους μηχανικούς και λιγότερους πτυχιούχους γαλλικής φιλολογίας«. Κάποιες από τις ανταπαντήσεις του ανθρωπιστικού κλάδου, με αποστόμωσαν. Ένας από τους αρθρογράφους των New York Times, o Ross Douthat, καθολικός, πρότεινε ότι οι ανθρωπιστικές σπουδές μπορούν να αναζωογονηθούν με το «να γυρίσουν το σοβαρό ακαδημαϊκό ενδιαφέρον στην πιθανή αλήθεια των θρησκευτικών ισχυρισμών. Με τέτοιους φίλους..
Αυτή την εβδομάδα, σε έναν δημόσιο ραδιοφωνικό σταθμό του LA, τον WUTC, κλήθηκε να συζητήσει για την μείωση του ενδιαφέροντος στο αντικείμενο των ανθρωπιστικών σπουδών. Επειδή, δεν μπορούσε να εκφράσει όλα όσα ήθελε, στο άρθρό του, συμπεριέλαβε την συνέντευξή του, επεξεργασμένη, με στοιχεία μιας στήλης που είχε γράψει το 2013.
«Ξεκίνησα να διδάσκω ένα υποχρεωτικό μάθημα ανθρωπιστικών σπουδών, στο πρώτο έτος του Stevens Institute of Technology, πριν μια δεκαετία. Η ύλη αφορούσε το Σοφοκλή, τον Πλάτωνα, το Σαίξπηρ, τον Ντεκάρτ, τον Καντ, το Μαρξ, τον Νίτσε, το Γουίλιαμ Τζέιμς, τον Φρόιντ, τον Μηντ- ξέρετε τα μεγαλύτερα κατορθώματα του Δυτικού πολιτισμού. Λάτρευα να διδάσκω αλλά δεν υποθέτω ότι το ίδιο λάτρευαν οι φοιτητές να το παρακολουθούν. Οπότε την πρώτη ημέρα, ρώτησα: «Πόσοι από εσάς δεν θα ερχόσασταν αν δεν ήταν υποχρεωτικό;». Αφού κατέστησα σαφές ότι οι απαντήσεις τους δεν θα πληγώσουν τα συναισθήματά μου, σχεδόν όλοι σήκωσαν το χέρι τους. Μού εξήγησαν ότι επέλεξαν το Stevens για να σπουδάσουν μηχανολογία, πληροφορική, μαθηματικά, φυσική, εισαγωγή στην ιατρική, χρηματοοικονομικά, ψηφιακή παραγωγή μουσικής, κλπ. Δεν καταλάβαιναν το νόημα του να διαβάσουν όλα αυτά, τα παλιά μη -πρακτικά κείμενα που δεν συσχετίζονταν με την καριέρα τους. Όταν τους ρώτησα γιατί πιστεύουν ότι το Stevens έχει ως υποχρεωτικό το μάθημα, κάποιος, χαμογελώντας απάντησε: «Για να μας στρογγυλέψει». Όταν δέχομαι την απάντηση αυτή, θέλω να ρωτήσω: «Το <<στρογγυλός>> σημαίνει <<παχουλός>>;». Αλλά δεν θέλω να προσβάλλω τους παχουλούς φοιτητές. Αντιθέτως, απαντώ: «Δεν ξέρω τι εννοείται με το <<στρογγυλέψει>>. Σημαίνει να είστε ικανοί να συζητήσετε για τον Άμλετ σε ένα κοκτέιλ πάρτι; Δεν με ενδιαφέρει κάτι τέτοιο». Και μετά ξεκινώ την εισαγωγή του μαθήματος, που αναλύεται με τον εξής τρόπο:
Ζούμε σε έναν κόσμο που αυξάνεται η κυριαρχία της επιστήμης. Και είναι εντάξει. Έγινα επιστημονικός συγγραφέας γιατί πιστεύω ότι η επιστήμη είναι το πιο ενδιαφέρον, δυναμικό, επακόλουθο μέρος της ανθρώπινης κουλτούρας και ήθελα να αποτελώ κομμάτι του. Αλλά είναι αξιοσημείωτο, επειδή ακριβώς η επιστήμη είναι τόσο σημαντική, το ότι χρειαζόμαστε τις ανθρωπιστικές σπουδές, τώρα, περισσότερο από ποτέ. Στις επιστήμες σας, στα μαθηματικά και τη μηχανολογία, σας δίνονται αποτελέσματα, απαντήσεις, γνώση, αλήθεια. Ο καθηγητής σάς λέει: <<Έτσι είναι τα γεγονότα>>, Σάς προσφέρουν σιγουριά. Οι ανθρωπιστικές επιστήμες, τουλάχιστον όπως τις διδάσκω, σάς παρέχουν αμφιβολία, ανασφάλεια και σκεπτικισμό.
Οι ανθρωπιστικές επιστήμες είναι ανατρεπτικές. Αμφισβητούν τους ισχυρισμούς όλων των αυθεντιών, είτε είναι πολιτικές, θρησκευτικές ή επιστημονικές. Αυτός ο σκεπτικισμός είναι ιδιαίτερα σημαντικός όταν υπάρχουν ισχυρισμοί για την ανθρώπινη φύση, σχετικά με το τί είμαστε, από πού ερχόμαστε, και ακόμη τί μπορούμε να είμαστε και τί θα έπρεπε να είμαστε. Η επιστήμη έχει αντικαταστήσει την θρησκεία ως βασική πηγή για τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα. Η επιστήμη μάς έχει πει πολλά για τους εαυτούς μας και μαθαίνουμε ακόμα περισσότερα καθημερινά. Αλλά οι ανθρωπιστικές επιστήμες μάς υπενθυμίζουν ότι έχουμε τεράστια ικανότητα στο να παραπλανούμε τους εαυτούς μας. Ακόμη, μάς λένε ότι κάθε άτομο είναι μοναδικό, διαφορετικό από κάθε άλλον άνθρωπο και ότι ο καθένας από εμάς αλλάζει με απροσδιόριστους τρόπους. Η κοινωνία που ζούμε, επίσης, συνεχώς αλλάζει – εν μέρη εξαιτίας της επιστήμης και της τεχνολογίας! Οπότε με έναν συγκεκριμένο τρόπο, η ανθρωπότητα αντιστέκεται στο είδος των εξηγήσεων που προσφέρει η επιστήμη.
Οι ανθρωπιστικές επιστήμες σχετίζονται περισσότερο με τις ερωτήσεις παρά με τις απαντήσεις και θα παλέψουμε με ορισμένες, εξωφρενικά, μεγάλες ερωτήσεις, στο μάθημα αυτό. Όπως, «Τί είναι η αλήθεια, τέλος πάντων;», «Πώς ξέρουμε ότι κάτι είναι αληθές?» ή «Γιατί πιστεύουμε ότι συγκεκριμένα γεγονότα είναι αληθή ενώ άλλα δεν είναι?» και «Πώς αποφασίζουμε αν κάτι είναι σωστό ή λανθασμένο να το πράξουμε, για εμάς τους ίδιους ή για το κοινωνικό σύνολο?». Ακόμη, «Ποιο είναι το νόημα της ζωής; Ποιος είναι ο σκοπός της ζωής; Πρέπει η ευτυχία να είναι ο στόχος μας; Και τί είναι η ευτυχία; Και πρέπει η ευτυχία να είναι ο τελικός στόχος μας ή παράλληλο επίτευγμα σε έναν άλλο ανώτερο σκοπό; Όπως το να αποκτήσουμε γνώση ή να αποφύγουμε τον πόνο;».
Κάθε ένας από εσάς πρέπει να αναζητήσει τις προσωπικές του απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα. Ο Σωκράτης, ένας από τους φιλόσοφους που θα διαβάσουμε, είπε ότι η γνώση είναι να αναγνωρίζεις πόσο λίγα ξέρεις. Ο Σωκράτης ήταν ένας πομπώδης τύπος αλλά υπάρχει γνώση στα λεγόμενά του για τη γνώση. Αν κάνω σωστά τη δουλειά μου, στο τέλος του μαθήματος θα αμφισβητείται όλες τις αυθεντίες, ακόμα κι εμένα. Θα αναρωτιέστε σχετικά με όσα έχετε ακούσει για τη φύση της πραγματικότητας, για το νόημα της ζωής, για τη σημασία του να είσαι καλός άνθρωπος. Γιατί, για μένα, αυτός είναι ο στόχος των ανθρωπιστικών σπουδών: Μας σώζουν από την επιθυμία μας να παγιδευτούμε στην βεβαιότητα.«
Όπως γίνεται κατανοητό, λοιπόν, και από τα λεγόμενα του John Horgan οι ανθρωπιστικές επιστήμες διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας του ατόμου και στην καλλιέργεια του. Το ιδανικό πρόγραμμα σπουδών και κατ’επέκταση εκπαιδευτικό σύστημα θα προάγει τη συνύπαρξη των επιστημονικών κλάδων, θα προωθήσει την αλληλεπίδραση των γνωστικών αντικειμένων και θα δημιουργήσει τόσο σε προσωπικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, επαγγελματίες και πολίτες που έχουν κατακτήσει την πολυεπίπεδη και εφαρμόσιμη γνώση.
Πηγή άρθρου: https://blogs.scientificamerican.com
