Τεχνητή Νοημοσύνη: Οι αλγόριθμοι που βλέπουν τον θάνατό μας

Η Τεχνητή Νοημοσύνη αναπτύσσεται για περισσότερες από πέντε δεκαετίες, αποτελώντας μέχρι σήμερα την τεχνολογία… του μέλλοντος.

Και αν αυτό σε πρώτη ανάγνωση φαντάζει αντιφατικό, αρκεί να αναλογιστεί κανείς την ταχύτητα με την οποία εξελίσσονται οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, την ώρα που προστίθενται διαρκώς αναρίθμητα δεδομένα και νέοι αλγόριθμοι.

Κάθε μέρα που περνάει, η Τεχνητή Νοημοσύνη παράγει και μια νέα εφαρμογή που μας εκπλήσσει, μας συναρπάζει, ακόμη και μας… φοβίζει.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα μοντέλα πρόγνωσης πρόωρου θανάτου, θανάτου από Covid-19, ακόμη και ενδεχόμενης αυτοκτονίας.

Τι είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη;

Ο όρος «Τεχνητή Νοημοσύνη» (Artificial Intelligence/ AI)  αναφέρεται στον κλάδο της πληροφορικής που ασχολείται με τη σχεδίαση και την υλοποίηση υπολογιστικών συστημάτων, που έχουν την ικανότητα να επιλύουν προβλήματα με αυτονομία, μιμούμενα την ανθρώπινη συμπεριφορά και ευφυία.

Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1956 από τον John Mc Carthy, ενώ πλέον διακρίνουμε μεταξύ Ειδικής («στενής») και Γενικής («ισχυρής») Τεχνητής Νοημοσύνης, με τη δεύτερη να είναι τόσο ανεπτυγμένη όσο και η ανθρώπινη σκέψη, εκτελώντας με επιτυχία όλες τις πνευματικές εργασίες που μπορεί να εκτελέσει ένας άνθρωπος.

Μάλιστα, μπορεί μεν να προγραμματίζεται από ανθρώπους, αλλά – μέσω της μηχανικής μάθησης – αποκτά τη δυνατότητα να μαθαίνει μόνη της από τις εμπειρίες της…

Κάπως έτσι, το ενδεχόμενο η Τεχνητή Νοημοσύνη να είναι – κάποια στιγμή στο μέλλον – σε θέση να σκεφτεί, με την έννοια της συνειδητής διεργασίας που αποδίδουμε στη σκέψη, έχει πάψει, πλέον, να αποτελεί αποκύημα της επιστημονικής φαντασίας.

Προβλέποντας τον θάνατο

Μία από τις πλέον χρήσιμες εφαρμογές της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι εκείνη στην ιατρική επιστήμη και πιο συγκεκριμένα στην πρόγνωση της θνησιμότητας σοβαρών νοσημάτων.

Και αν το να γνωρίζετε ότι κινδυνεύετε να πεθάνετε από εγκεφαλικό – ακόμη και με εξετάσεις που δείχνουν πως είστε υγιέστατοι -σας ακούγεται κάπως τρομακτικό ή μακάβριο, στην πραγματικότητα μπορεί να σας σώσει τη ζωή.

Πριν λίγες εβδομάδες, ερευνητές παρουσίασαν ένα μοντέλο πρόγνωσης κολπικής μαρμαρυγής σε ασθενείς χωρίς ιστορικό. Η σημασία του έγκειται στο ότι, όπως επισημαίνουν, 2 στις 3 περιπτώσεις κολπικής μαρμαρυγής που θα οδηγήσει σε εγκεφαλικό επεισόδιο θα μπορούσαν να προβλεφθούν μέσω του συγκεκριμένου αλγορίθμου.

Τον περασμένο μήνα, πάλι, ερευνητές του Ομίλου Geisinger, στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ, παρουσίασαν έναν αλγόριθμο που αναλύει ηχοκαρδιογραφήματα και μπορεί να προβλέψει ποιος ασθενής πρόκειται να πεθάνει τον επόμενο ένα χρόνο.

Τον Νοέμβριο του 2019, ερευνητές του ίδιου Ομίλου είχαν αναπτύξει ένα μοντέλο ανάλυσης καρδιογραφημάτων, το οποίο όχι μόνο ξεπέρασε σε ακρίβεια οποιοδήποτε άλλο είχε χρησιμοποιηθεί μέχρι τότε, αλλά εντόπιζε ορθά τον κίνδυνο ακόμη και σε «φυσιολογικά» καρδιογραφήματα.

«Η Τεχνητή Νοημοσύνη βλέπει πράγματα που προφανώς δεν μπορεί να εντοπίσει ο άνθρωπος», ανέφερε τότε ο Brandon Fornwalt.

Ίσως το πιο τρομακτικό, ωστόσο, είναι πως ακόμη και η ίδια η ερευνητική ομάδα, που το κατασκεύασε, δεν κατόρθωσε να διευκρινίσει τον ακριβή τρόπο που λειτουργεί το μοντέλο.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη στη μάχη κατά του κορονοϊού

Το ίδιο μυστήριο, όμως, παραμένει και αναφορικά με το πώς λειτουργεί το μοντέλο που παρουσίασαν, πρόσφατα, τα μέλη μιας ερευνητική ομάδας του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης.

Με τα θύματα από την πανδημία του κορονοϊού να ξεπερνούν τα 2,7 εκατομμύρια παγκοσμίως, ο νέος αλγόριθμος που κατασκεύασαν προβλέπει ποιοι δεν θα καταφέρουν να αναρρώσουν από τη νόσο.

Για να δημιουργήσουν το μοντέλο, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από 4.000 Δανούς ασθενείς Covid, ενώ μεταξύ των στοιχείων που συνυπολογίστηκαν ήταν το φύλο, η ηλικία, ο δείκτης μάζας σώματος (BMI), μετρήσεις ζωτικών σημείων, καθώς και γνωματεύσεις από υποκείμενα νοσήματα.

Χρησιμοποιώντας αυτές τις πληροφορίες, ο αλγόριθμος «εκπαιδεύτηκε» να προβλέπει – με 90% ακρίβεια – ποιος θα πεθάνει από κορονοϊό, και εφόσον εισαχθεί στο νοσοκομείο, με ακρίβεια 80%, ποιος θα χρειαστεί αναπνευστήρα.

Οι Δανοί ερευνητές, μάλιστα, δεν είναι οι μόνοι που έθεσαν την Τεχνητή Νοημοσύνη στη μάχη κατά του κορονοϊού. Τον περασμένο Οκτώβριο, μέλη ερευνητικής ομάδας στην Κίνα ανέπτυξαν έναν αλγόριθμο που χρησιμοποιεί τρεις βιοδείκτες με αποτελεσματικότητα που άγγιξε το 96%.

Τα μυστήρια «μαύρα κουτιά»

Οι πληροφορίες που μας δίνουν οι αλγόριθμοι του Covid, όπως και εκείνοι που προβλέπουν τη νοσηρότητα διαφόρων άλλων νόσων, είναι εξαιρετικά σημαντικές καθώς επιτρέπουν στους γιατρούς να παρεμβαίνουν έγκαιρα και προληπτικά.

Όπως αναφέρουν, μάλιστα, οι ερευνητές, τα μοντέλα αυτά θα επιτρέψουν σύντομα τις εξατομικευμένες διαγνώσεις και θεραπευτικές λύσεις, καθώς μέσω της «μηχανικής μάθησης» αναλύονται ταυτόχρονα αναρίθμητες πληροφορίες – κάτι που δεν μπορεί να κάνει ο ανθρώπινος εγκέφαλος.

Για την ώρα, ωστόσο, χρησιμοποιούνται, κατά κύριο λόγο, για την ενίσχυση της λειτουργικότητας των υγειονομικών μονάδων, καθώς ακόμη και εκείνοι που κατασκευάζουν τους αλγορίθμους δεν γνωρίζουν πώς ακριβώς λειτουργούν.

Αυτό είναι και ο λόγος που έχουν χαρακτηριστεί «μαύρα κουτιά», ενώ ο Maxine Mackintosh από το Ινστιτούτο του Τορίνο περιγράφει μοντέλα, όπως το δανέζικο, σαν «μηχανές για λουκάνικα».

Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά, «οι πληροφορίες υφίστανται απίστευτη επεξεργασία».

«Δεν μπορείς να γνωρίζεις ακριβώς τι δεδομένα έχουν εισαχθεί και δεν έχεις ιδέα από τι είναι φτιαγμένο εντέλει το λουκάνικο. Ξέρεις μόνο το αποτέλεσμα».

Ερευνητικές ομάδες προσπαθούν, τώρα, να ανακαλύψουν τον μυστηριώδη τρόπο που λειτουργούν τα εξαιρετικά ακριβή μοντέλα τους, ώστε να μπορέσουν να παράσχουν τις απαραίτητες εγγυήσεις που θα επιτρέψουν την περαιτέρω χρήση τους.

Προλαμβάνοντας την αυτοκτονία

Μπορεί να μην γνωρίζουμε το πώς το κάνουν, αλλά οι αλγόριθμοι δεν σώζουν ζωές μόνο από παθολογικά αίτια. Αντίθετα, έρευνες δείχνουν πως είναι πολύ αποτελεσματικοί ακόμη και στη αξιολόγηση του κινδύνου αυτοκτονίας.

Εκεί που οι κλινικοί ψυχολόγοι παρουσιάζονται μάλλον ανεπαρκείς – καθώς σχεδόν το 80% των ασθενών, που εντέλει αυτοκτονούν, αρνούνται αυτοκτονικό ιδεασμό στις επαφές με τον θεραπευτή τους – η Τεχνητή Νοημοσύνη εμφανίζει πολύ καλύτερα αποτελέσματα.

Η εφαρμογή της με σκοπό την πρόληψη της αυτοκτονίας έχει ξεκινήσει ήδη από το 1996 στη Βρετανία, ενώ ο όγκος των δεδομένων που χρησιμοποιεί σήμερα ξεπερνά κατά πολύ τα στοιχεία που παραδοσιακά θα συνεκτιμούσε ένας επαγγελματίας της ψυχικής υγείας.

Ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα παραδείγματα χρήσης τέτοιων αλγορίθμων είναι εκείνο του αμερικανικού Υπουργείου Υποθέσεων Βετεράνων.

Μέσα από μία βάση 6 εκατομμύριων βετεράνων στις ΗΠΑ, με τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης, εξάγεται κάθε μήνα μία λίστα προσώπων που εμφανίζονται ως «υψηλού ρίσκου» για αυτοκτονικό ιδεασμό.

Τα πρόσωπα αυτά καλούνται από θεραπευτές και λαμβάνουν όλη την απαραίτητη φροντίδα ώστε να διασφαλιστεί πως θα διαχειριστούν πιο αποτελεσματικά τα όποια ψυχολογικά τους προβλήματα, ώστε να μην προβούν σε κάποια επικίνδυνη για τη ζωή τους πράξη.

 

Πηγές: www.reader.gr New York Times, Telegraph, ΜΚΟ Κλίμακα, New Scientist